Өзбектан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги

Cifrlanǵan dawıstı esitiwde (tańlawda) cifrlar ózgertirgishtiń ótkiziwi ekilik kodlar olardıń mas signallarınıń diskret mánisleri menen, keyin bulardı kúsheytiriw hám akustik Sistema arqalı esitiw ushın, almastırıladı.
Ózgertirgishlerdiń razryadlılıǵı (hám mas ráwishte dawıslı platalardıń da) túrli boladı, eń kóp tarqalǵanı 8 háó 16 razryadlısı. Obrazlı atama, 8 razryadlı platalar ortasha kassetalı magnitofonlar ushın, 16 razryadlılar bolsa ıqsham-disklerdegi audiosistemalar ushın tán bolǵan esitiliw sıpatın támiyinleydi.
Dawís sintezatorí moduli
Dawıs signalın sintezlew eki tiykarǵı usıl isletiledi:
• jiyilikli modulyaciya yaki FM-sintez járdeminde sintezlew;
• tolqınlar kesteli (Ware Table) yaki kesteli WT-sintezden paydalanıp sintezlew.
Dawıstı FM-sintezlew operatorlar dep atalatuǵın arnawlı dawıs generatorlarınisletip ámelge asırıladı. Operatorda eki tiykarǵı elementti: fazali modulyator hám iyiwshi generatordı ajıratiw múmkin. Fazalı modulyator dawıstıń jiyiliginiń (biyikligin), iyiwshi generator bolsa onıń amplitudasın (jaqsı esitiliwin) anıqlaydı.
Túrli muzika ásbaplarında signal amplitudası túrlishe. Máselen, fortopianoda qálegen klavishtı basqanda signal amplitudası tez artadı (attack), keyin bir qansha páseyedi(decay), bunnan soń salıstırmalı qısqa bir tegis ushastka (sustain) boladı hám sońında amplitudanıń jeterlishe áste sóniwi (release) ámelge asadı. Signaldıń joqarıda aytilǵan fazaları usı iyiwshi generator menen islenedi, bul fazalardıń ingliz tilinde atamalardıń birinshi háripleri boyńnsha kóbinese ADSR generatorı dep ataladı.
Ulıwma jaǵdayda, bir ásbaptıń dawısın esitip kóriw ushın eki operator jeterli:
- birinshisi tasıwshı jiyiliktiń terbeliwin, yaǵnıy tiykarǵı dawıstı generaciyalaydı;
- ekinshisi - modulyaciyalawshı jiyilikti yaǵnıy obertondı generaciyalaydı.
Biraq zamanagóy dawıs plataları bir neshe dawıslardı ámelge asırıwǵa imkanıyatı bar, máselen 18 operatorlı sintezator 9 túrli dawıstı ózine uqsatıwı múmkin. Tuwrı kópshilik 16 razryadlı dawıs plataları 4 operatorlı sintezatordı (máselen,Yamaha OPL 3) isletiledi.
FM usıl menen sintezlengen dawıs ádette qandayda bir «metall» túsge iye, yaǵnıy haqıyqıy muzika ásbabınıń dawısına uqsamaydı.
WT-sintez joqarı sıpatlıraq esitiliwin támiyinleydi. Bul sintezdiń tiykarında aldınnan jazılǵan hám yadda saqlanıp atırǵan muzika ásbaplarınıń jańlaw úlgileri (MIDI fayllar) jatadı.
Bul tipdegi sintezatorlar (máselen Yamaha OPL 4) DEQQ ǵa «tıǵılǵan» platadaǵı yáki SHK diskdaǵı saqlanıp atırǵan muzika ásbaplarınıń jańlaw úlgilerin manipollyaciya qılıw jolı menen muzika jaratadı. Jaqsı dawıs plataları 8 Mbaytǵa shekem termalardı saqlaw hám islewtiw imkaniyatın beredi. Diskden júklenetuǵın termalardı isletiwde jaqsı plata 1 Mbayttan kem bolmaǵan sıyımlı TEQQ ǵa iye bolıw kerek. Isletiletuǵın MIDI fayllar toplamın (massivin) kóbeytiriwge imkan beretuǵın kesteli keńeytirgishler de shıǵarılmaqta.