Өзбектан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги

Su’yrep o’tiw a’meli arqalı nusqa ko’shiriw
Excel de nusqa ko’shiriw kerek bolg’an yasheyka yaki diapazonnan mag’lıwmatlardı su’yrep alıp o’tiw arqalı nusqa ko’shiriwdi a’melge asırıw mu’mkin. Nusqa ko’shiriw kerek bolg’an yasheyka (diapazon) dıajıratp, onan keyin mısh ko’rsetkishin yasheyka (diapazon) shegaralarınan birine alıp keling. ko’rsetkish strelkag’a aylang’anınan son’ Ctrl tu’ymesin basın’. Ko’rsetkishte qosımsha «+» belgisi payda boladı. Son’ mag’lıwmatlardı tan’lag’an yasheykan’ızg’a su’yrep alıp o’tiwin’iz mu’mkin. Alıp o’tilip atırg’anda Ctrl tu’ymesi basıp turıladı. Usınday jag’dayda aldıng’ı yasheykadag’ı mag’lıwmatlar saqlanıp qaladı. Ctrl tu’ymesi basılmasa aldıng’ı yasheyka mag’lıwmatlardı o’zinde saklamay, keyingi yasheyka mag’lıwmatına aylanib qoladı.
Yasheyka yaki diapazondag’ı mag’lıwmatlardı almashtırıw
Yasheyka yaki diapazon mag’lıwmatların basqa yasheykalarg’a alıp o’tiw waqtında bul mag’lıwmatlardı basqasına almashtırıw da mu’mkin. Bunin’ ushın yasheyka yaki diapazon ajıratıp alınadı ha’m mısh ko’rsetkishi bul yasheyka yaki diapazon shegaralarınan birine alıp kelinedi. Mısh ko’rsetkishi ornında strelka payda bolg’annan son’ kerekli yasheykag’a alıp (su’yrep) o’tiledi..
Avtotoltırıw markeri
Excel de sonday bir arnawlı imkaniyat bar, bul avtomatik toltırıw dep ataladı. Avtomatik toltırıw diapazon yasheykalarına sanlı ma’nislerdi de tekst elementlarin kiritiwdi ansatlastıradı. Bunin’ ushın toltırıw markeri isletiledi. Ol aktiv yasheykanın’ on’ mu’yeshinde jaylasqan kishi kvarattan ibarat. Ayırim jag’daylarda yasheyka ishindegi mag’lıwmatlardı qon’sı yasheyka (diapazon)g’a ko’shiriwge de tuwrı keledi. Qon’sı yasheyka yaki diapazong’a ko’shiriw usıllarınan biri tan’lang’an yasheykalar toplamın toltırıw markerin alıp o’tiw. Bunda Excel berilgan yasheykalardag’ı mag’lıwmatlardı alıp o’tiwde ajıratip ko’rsetilgen yasheykalarg’a nusqasın ko’shiredi.
Formulalar menen islew ha’m mag’lıwmatlardı o’tkeriw
Formula — bul bar ma’isler tiykarında jan’a ma’islerdi esaplawshı ten’leme. Formulalar ja’rdeminde elektron tablitsada ko’p paydalı islerdi a’melge asırıw mu’mkin. Elektron tablitsalar formulalarsız a’piwayı tekst redaktorına aylanıp qaladı. Formulalarsız elektron tablitsalardı ko’z aldımızg’a keltiriw qıyın.
Tablitsag’a formulanı kiritiw ushın onı kerekli yasheykag’a kiritiw kerek. Formulalardı da basqa mag’lıwmatlarday o’zgertiw, tan’law, olardan nusqa ko’shiriw ha’m o’shiriw mu’mkin. Formuladag’ı arifmetik a’meller sanlı ma’islerdi esaplawda, arnawlı funktsiyalar tekst­lardi qayta islewde ha’mde yasheykadag’ı basqa ma’islerdi esaplawda isletiledi.
Sanlar ha’m tekstler. Formuladag’ı esaplawlarda qatnasıp atırg’an sanlar ha’m tekstler basqa yasheykalarda jaylasqan bolıwı mu’mkin bolsa-da, olardın’ mag’lıwmatlardı an’sat almashtıirıw mu’mkin. Ma’selen, Excel baslang’ısh mag’lıwmatlar o’zgertilse, formulalardı qayta esaplap shıg’adı.
Formula to’mendegi elementlerden qa’legenin o’z ishine alıwi mu’mkin:
— Operatorlar. Bir-birden ashıq operatordan du’zilgen formulanı du’ziwde Excel bul operatorlardı analiz qıladı. Bunda standart matematik qag’ıydalarg’a tiykalanadı. (Arifmetik a’mellerdi orınlaw ta’rtibi saqlanıp qaladı.)
Excelde formulalardı esaplaw ha’m orınlaw to’mendegi ta’rtip tiykarında a’melge asırıladı:
Birinshi bolıp skobka ishindegi an’latpalar qarap shıg’ıladı.
Onnan keyin a’meller orınlaw ta’rtibi saqlang’an jag’dayda operatorlar orılanadı.
Eger formulalarda birdey ta’rtipli bir neshe operatorlar bolsa, olar izbe-iz shepten on’g’a qarap orılanadı.
To’mendegi tablitsada formulalarda qollanatug’ın operatorlardın’ orınlanıw ta’rtibi ko’rsetilgen.
— Diapazon ha’m yasheykalarg’a jiberiw— kerekli mag’lıwmatlardı saqlawshı diapazon ha’m yasheykalar atı yaki manzili ko’rsetiledi. Ma’selen: D10 yaki A1:E8.
— Sanlar.
• Jumıs tablitsa funktsiyaları. Ma’selen, SUM.
Eger formula yasheykag’a kiritilse onda yasheykada kiritilgen formula tiykarındagı esap-kitap natiyjesi ko’rinedi. Lekin formulanin’ o’zi tiyisli yasheyka aktivlestirilse formulalar qatarında payda boladı.
Formulalar barlıq waqıtta «=» belgisi menen baslanadı. Usı belgi ja’rdeminde Excel tekst ha’m formulalardı parq­laydı.
Yasheykag’a formulalardı kiritiwdin’ eki usılı bar:
1. Formulanı klaviatura arqalı kiritiw: «=» belgisin kiritip, keyin formulalar kiritiledi. Kiritiw payıtında belgiler formulalar qatarında ha’mde aktivlesken yasheykada payda boladı. Formulalardı kiritiwde a’dettegi redaktorlaw tu’ymelerinen paydalanıw mu’mkin.
2. Yasheykalar manzilin ko’rsetiw jolı menen formulalar kiritiw: Bul usılda da formulalar klaviaturadan kiritiw arqalı, lekin kemirek paydalang’an halda a’melge asırıladı. Usı usılda yasheykalar manzilin kiritiw ornına olar ko’rsetiledi. Ma’selen, A3 yasheykag’a =A1+A2 formulasın kiritiw ushın to’mendegilerdi orınlaw kerek.
• tablitsa kursorı A3 yasheykag’a o’tkeriledi;