|
10 -tema: Turistik karxananiń aylanba qarjlari.
1. Aylanba aqshalar haqqinda tusinik
2. Aylanba aqshalardiń qurami hám du’zilisi
3. Turistik shólkemlerdiń jumis kapitalı
1. Aylanba aqshalar tuwrisinda tusinik
Turistik kárxana iskerligi ushın tiykarǵı qurallar menen bir qatarda aylanba aqshalar da úlken áhmiyetke iye.
Aylanba aqshalar - islep shıǵarıw fondlari hám aylanbadaǵı aqshalardıń aylanba qarjları kompleksi, bul aqshalardıń turaqlı aylanıwın támiyinleydi.
Aylanba islep shıǵarıw fondlari - hár bir islep shıǵarıw ciklında materiallıq elementleri tutınıw etiletuǵın islep shıǵarıw quralları. Bunnan tısqarı, islep shıǵarıw tutınıwı ósip barıwı menen olar paydalanıw ma`nisin joǵaltadılar. Jańa paydalanıw ma`nisi olardan islep shıǵarılǵan ónimler kórinisinde payda boladı.
Aylanba aqshalar - bul sayaxat paketiniń strukturalıq bólegi bolǵan sherigine óz xızmeti ushın aldınan etken sayaxatshılıq kompaniyasınıń qarjları; qarıydarǵa satilgan, biraq tólenbegen turizm ónimine (xızmetine) qarjı etilgen aqshalar; esap -kitaplardaǵı aqshalar hám banktegi hám sayaxatshılıq kompaniyasınıń kassasındaǵı naq pul.
Aylanba aqshalar hám aylanbadaǵı aqshalar turaqlı háreketde, bul birden-bir process. Bul aylanba aqshalar hám aylanbadaǵı aqshalardı birden-bir kontseptsiya - aylanba aqshalarǵa birlestiriwge múmkinshilik beredi.
Aylanba aqshalardan nátiyjeli paydalanıw kóp tárepten normalarg’a muwapıq olarǵa bolǵan mútajlikti tuwrı belgilewge baylanıslı. Stavka salıstırmalı bahalarda (qaǵıyda jol menende, kúnlerde) ańlatpalanadı, aylanba aqshalardıń hár bir elementi ushın esaplap shıǵıladı hám materiallıq qádiriyatlar rezervin belgili waqıt noqatında xarakteristikalaydı.
Aylanba aqshalar koefficiyenti - bul kárxananıń islep shıǵarıw iskerligi ushın turaqlı túrde zárúr bolǵan aqshalardıń joybarlastırılǵan muǵdarı. Aylanba aqshalardıń ulıwma standartı aylanba aqshalardıń bólek elementleri ushın esaplanǵan jeke standartlar jıyındısı retinde anıqlanadı. Kóplegen elementler ushın ol tómendegishe tariyplenedi:
Bul jerde P - bir kúnlik ǵárejet (ol sherektegi tiyisli ǵárejetlerdi 90 kunga bolıwdıń muǵdarına teń); D - aylanba aqshalardıń kún ishinde berilgen elementi ushın aktsiya stavkası.
Aylanba aqshalardı qáliplestiriw ushın kompaniya óz, qarız hám qarız qarjilarınan paydalanadı.
Óz aylanba qarjları bul turaqlı túrde turistik kárxana iqtiyarinda bolǵan hám óz qarjları esabına qáliplesetuǵın aqshalar bolıp tabıladı. Bularǵa ustav kapitalınıń pul qarjları hám turistik ónimdi satıwdan túsetuǵın aqshalar kiredi. Óz aylanba qarjların toltırıw tiykarınan kompaniya paydası esabına júz beredi.
Bunnan tısqarı, toltırıw deregi bul óz qarjlarına teńlestirilgen aqshalar yamasa turaqlı minnetlemeler bolıp tabıladı. Bular:
•mıynet haqı boyınsha qarızlar hám pensiya fondına, jumıs menen támiyinlew fondina, social hám medicinalıq qamsızlandırıwǵa ajıratılǵan qarjılar;
•kelesi qárejetler hám tólewlerdi oraw ushın rezervler boyınsha qarızlar;
•salıqlardıń ayırım túrleri boyınsha byudjetke qarızlar;
•jetkizip beretuǵınlar aldındaǵı qarızlar;
•klientlerge qarızdarlıq.
Óz hám oǵan teńlestirilgen aqshalardan tısqarı aylanba aqshalardı qáliplestiriw deregi kárxananıń kreditorlik qarızları bolıwı múmkin. Bul kárxanaǵa tiyisli bolmaǵan, biraq waqtınsha aylanbalı aqshalar. Kreditorlik qarızları aylanba aqshalardı qáliplestiriwdiń joybarlastırılmaǵan deregi esaplanadı: bul turizm sistemasındaǵı esap-kitaplardıń ayriqsha qásiyetleri sebepli hám tólew ıntızamınıń aynıwı nátiyjesinde payda boladı.
Aylanba aqshalardı qáliplestiriwdiń basqa dáreklerine payda esabına qáliplesken arnawlı maqsetli aqshalardıń waqtınsha paydalanilmag’an qaldıqları kiredi.
Qarızǵa alınǵan aylanba aqshalar bul bankler hám basqa qarız beretuǵınlardıń kreditleri, kommerciya kreditleri.
Bank kárxanaǵa kredit shártnaması tiykarında qısqa múddetli kreditler beredi, biraq mámlekettegi ekonomikalıq jaǵdaydıń biyqararlıǵı, kárxanalardıń tólewge uqıpsızligi, joqarı táwekelshilik sebepli olardı turistik kárxanalar ushın alıw múmkinshiligı tómen: kreditlerdi qaytarmasliq hám inflyatsiya processleri.
Basqa qarız beretuǵınlar veksel yamasa qarız menen bir jıldan kem múddetke joqarı protsentli stavkalar menen qarız beredi.
Kommerciya krediti - jetkizip beretuǵınnan qarıydarǵa tólew keyinirek kelisim múddet ishinde ámelge asırılǵanda hám veksel menen rásmiylestirilgendegi qarız.
Aylanba aqshalardı basqarıw bul islep shıǵarıw procesi hám aylanba aqshalardıń eń kem muǵdarı menen turistik xızmetlerdiń satılıwın úzliksizligin támiyinlew bolıp tabıladı. Kárxanalar turaqlı túrde ol yamasa bul dárejede aylanba aqshalarǵa mútáj.
Aylanba aqshalardı qáliplestiriw mexanizmin esapqa alǵan halda, kárxananıń finanslıq jaǵdayı ushın:
-jetkizip beretuǵınlardan (kommerciya krediti), kárxana jumısshılarınan, mámleketten hám taǵı basqalardan tólewlerdi keshiktiriwdi alıw qolaylı esaplanadı. Bul keshigiwler operatsion cikldıń ózi tárepinen islep shıǵarılǵan qarji deregin támiyinleydi;
-rezervdegi aqshalardıń belgili bólegin qolaysız muzlatıw; Klientlerge keshiktirilgen tólewlerdi usınıw.
Do'stlaringiz bilan baham: |
