«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

8.5.1. Suv bosimli (qattiq-suv bosimli) rejim 
Suv bosimli rejimda chekka (yoki qatlamosti) suvlari neftni quduq tomon 
harakatlantiruvchi asosiy kuch hisoblanadi. Samarador qatlamning neftdan bo’shagan 
qismi quduqni ishlatish mobaynida qatlam suvi bilan to’lib boradi. Suv bosimli rejim 
odatda litologik jihatdan bir tarkibli va maydon bo’ylab o’zgarmaydigan, yuqori 
darajada o’tkazuvchan qatlamlardagi uyumlarning ta’minlanish oblastiga yaqin
joylashganida hosil bo’ladi.
Ishlatishning dastlabki bosqichida, ishlatishga kiritilayotgan quduqlar soni 
ortishi bilan neftni chiqarib olishning belgilangan loyiha darajasigacha o’sishi 
kuzatiladi. Keyinchalik neft chiqarib olishni erishilgan darajada ushlab turishda 
qatlam bosimining barqarorlashuvi kuzatiladi, so’ngra chekka suvlarning bostirib 
kelaboshlashi bilan neftda suv miqdori ortib boradi va natijada olinayotgan neft 
miqdori ma’lum darajada pasayadi (8.15-rasm). Suvlanish natijasida quduqlarning 
bir qismi ishdan chiqadi, bu esa neft chiqarib olishning umuman pasayishiga va 
qatlam bosimining biroz ko’tarilishiga olib keladi. 
Suvlanishning yanada ortishi va neft chiqarib olishning uzluksiz pasayishi 
munosabati bilan suyuqlikni to’laligicha (jadallashtirish usulida) chiqarib olish 
zaruriyati tug’iladi. 
Qatlam bosimi qiymati suyuqlikni joriy 
chiqarib olishga bog’liq bo’ladi. Agar suyuqlikni 
quduqdan chiqarib olishda bosim neftning gaz 
bilan to’yinish bosimidan pasayib ketmasa, u 
vaqtda gaz omili neftda erigan gaz miqdoriga mos 
keluvchi past va muhim bo’lib qoladi.
Suv bosimli rejimning samaradorligi suv 
bosimli sistemaning o’lchamlariga, qatlamning 
kollektorlik 
xususiyatlariga 
va 
mahsuldor 
qatlamlarning yotish chuqurligi bilan ularning yer 
yuzasiga chiqish mutlaq balandligi orasidagi 
gipsometrik farqqa bog’liq. Foydali suv bosimli 
rejimda suv bosimli sistemaning kengligi (agar neft 
uyumining tashqi chegarasidan qatlamni yer 
yuzasiga chiqqan joygacha hisoblaganda) odatda, 
kamida 15-25 km ni, jinslarning o’tkazuvchanligi 
esa, kamida 1,02

10
-12
m
2
ni tashkil qiladi. Rossiya Federatsiyasidagi N.T. Lindtrop 
tomonidan mukammal o’rganilgan Oktyabrskiy (Novogroznenskiy shahri) konidagi 
XIII va XVI qatlamlar suv bosimli rejimdagi konlarga namunaviy misol bo’laoladi. 
Foydali suv bosimli rejimda neft beraolishlik koeffisienti jinslarning kollektorlik 
xususiyatlari va boshqa omillarga ko’ra 0,65-80 intervalda o’zgaradi. Suv bosimli 
rejimning jadalligi faqat yuqorida ko’rsatilgan tabiiy omillargagina emas, balki 
umuman qatlamdan hamda uning ayrim uchastkalaridan suyuqlik ajratib olish 
sur’atiga ham bog’liq.