«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

7.18-rasm. Neft-gaz konida er osti 
suvlarining joylashish sxemasi
a – suv 
o’tkazmaydigan jinslar; b – neft; v – gaz; 
g
– minerallangan suv; 
d
– kondensatsion 
suv; e – minerallangan va kondensatsion 
suvlar aralashmasi; suvlar turi: 1 – grunt 
suvlari; 2 – qatlamning yuqori qismidagi 
suvlar; 3 – shekka yoki chegara suvlari; 4 – 
oraliq suvlar; 5 – qatlam ostidagi suvlar; 6 
– pastki qatlam suvlari; 7 – tektonik suvlar 

---

177 
Interval suv 
deb neftli va gazli qatlam (gorizont, majmua)lar oralig’ida 
joylashgan suvga aytiladi. Bunday suv neft va gaz qazib olishda yagona ishlatish 
ob’ekti bo’lib xizmat qiladi. 
Grunt suvi 
deb yer yuzasidan pastdagi birinchi suv o’tkazmaydigan qatlam 
ustida joylashgan suvli gorizontdagi yer osti suviga aytiladi. Bunday suvlar atmosfera 
va yer usti suvlari bilan bog’liq bo’lib, erkin suv yuzasiga ega. Grunt suvi chaqiq va 
mustahkam sementlanmagan jinslarda (qatlam turidagi suv) yoki jins yoriqlarida 
(yoriq suvi) uchraydi. Grunt suvining tarqalish maydoni bilan ta’minlanish maydoni 
bir-biriga mos tushadi. Grunt suvi o’ziga xos tarqalish maydoni bilan tavsiflanadi, 
tekis maydonlarda 

kenglik zonalligiga, tog’li mintaqalarda 

vertikal zonallikka 
ega. 
7.18-rasmda qatlam, tektonik va grunt suvlarining joylashishi konning sxematik 
kesimida ko’rsatilgan. 
 
7.3.1 Yer osti suvlarining fizik xususiyatlari 
 
Qatlam suvining minerallanishi
deb suvning tarkibidagi erigan tuzlar, ionlar va 
kolloidlarning umumiy miqdoriga aytiladi. Odatda g/100 g yoki g/l da ifodalanadi. 
Neft va gaz konlari suvlarining minerallanish darajasi keng miqyosda o’zgaradi 

1 
g/l (chuchuk suvlar)dan 400 g/l gacha va undan ortiq (o’ta sho’r) bo’ladi. Oltita 
asosiy ionlar (Cl
-
, SO
2-
4
, HCO
-
3
, Na
+
, Ca
2+
, Mg
2+
)dan tashqari qatlam suvlarida 
karbonat ioni (CO
3
2-
), kaliy (K
+
) va temir (Fe
2+
va Fe
3+
) ionlari ko’p tarqalgan. 
Qolgan elementlar(mikrokomponentlar)ning miqdori 
juda ham kam.
Qatlam suvlarining minerallanishi va kimyoviy 
tarkibiga ularning fizik va kimyoviy xususiyatlari 
(zichligi, qovushqoqligi, yuza tarangligi, elektr 
o’tkazuvchanligi va b.) mansub. Neft-gaz konlarini 
ishlatishda minerallashgan suvlarning yuqori darajada 
yuvuvchi xususiyatga ega ekanligiga e’tibor berish 
lozim. Shuning uchun ham uyumga suv haydashda 
bunday suvlarni ishlatish neftning siqib chiqarish 
koeffisientini oshirib yuboradi. Shu bilan birga 
minerallashgan suvlar ishlatilganda neft chiqarib 
olinayotgan quduqlar tubida tuz yig’ilishi mumkin. 
Buning 
natijasida 
quduqning 
ishlash 
sharoiti 
yomonlashadi. 
Qatlam suvidagi gazning miqdori 
1,5-2,0 m
3
/m
3
dan ortiq bo’lmaydi. Odatda aksariyat hollarda 0,2-
0,5 m
3
/m
3
ga teng bo’ladi. Suvda erigan gazning 
tarkibida metan ko’p miqdorda uchraydi, undan keyin azot, karbonat angidrid gazi, 
metan gomologlari, geliy va argon ham bo’ladi. yer osti suvlarining tarkibini faqat 
kimyoviy tahlil asosida aniqlash mumkin.