«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

6.13 rasm. Qatlamni oshish darajasiga 
ko’ra nomukammal bo’lgan quduqqa 
kirib kelayotgan neft oqimiga bo’lgan 
qo’shimsha 
qarshilikni 
hisobga 
oluvshi 
S
2
 
tuzatish 
koeffisientini 
aniqlash grafigi
(A.M.Agadjanov va b., 
1958) 
6.12-rasm. Qatlamni oshish 
sifatiga ko’ra nomukammal 
bo’lgan quduqqa kirib kelayotgan 
neft oqimiga bo’lgan qo’shimsha 
qarshilikni hisobga oluvshi S
1
 
tuzatish koeffisientini aniqlash 
grafigi
(A.M.Agadjanov va b., 
1958) 1 – a=0,03; 2 – a=0,04; 3 – 
a=0,05; 4 – a=0,06; 5 – a=0,07; 6 – 
a=0,08; 7 – a=0,09 

---

144 
teshilgan zonada sement qorishmasining bo’lmasligi yoki kovaklarning hosil bo’lishi 
bilan bog’liq. 
b) Bosimning tiklanishi bo’yicha o’tkazuvchanlikni aniqlash 
Ishlatish quduqlari to’xtatilganda undagi bosim tiklana boshlaydi. Bosimning 
bunday o’zgarishi quyidagi tenglik yordamida katta aniqlikda hisoblanishi mumkin 
2
rC
2,25
Н,
In
4
ππk
q
μ
ΔР


(6.1) 
bunda 

P

-bosimning o’zgarishi, MPa; q-quduq debiti, sm
3
/s; K-
o’tkazuvchanlik koeffisienti, m
2
/s; h- qatlam qalinligi, sm; t - vaqt, s; r - quduq 
radiusi, sm; H - Peyzoo’tkazuvchanlik koeffisienti. 
Peyzoo’tkazuvchanlik koeffisienti quyidagi tenglik bilan aniqlanadi 
)
β
μ(m
K
H
ж
c


β
, (6.2) 
bunda 

- suyuqlikning qovushqoqligi; m-g’ovaklilik koeffisienti; 
С

- 
suyuqlikning siqiluvchanlik koeffisienti;
Ж

- jinsning siqiluvchanlik koeffisienti. 
(6.1) 
tenglamani 
quyidagi 
ko’rinishda 
yozish 
mumkin: 
B
A
r
Н
25
,
2
g
kh
π
4
μ
q
3
,
2
gt
kh
π
4
μ
q
3
,
2
Р
Δ
χ




I
I
.

(6.3) 
6.3 tenglama tekislikdagi to’g’ri chiziqlar to’plamini bildiradi, ya’ni

α
g
kh
π
4
μ
q
3
,
2
A
I


, (6.4) 
bunda 

- abstsissa o’qi bilan to’g’ri chiziq hosil qilgan burchak; 
2
r
H
25
,
2
g
A
B
I

.
(6.5) 
B kattalik to’g’ri chiziqning ordinata o’qini kesishidan hosil bo’lgan bo’lakka 
mos keladi. 
Quduqda bosimning tiklanishi chuqurlik monometri bilan aniqlanadi, tadqiqotlar 
natijasi esa grafikka qo’yiladi, bunda ordinata o’qiga 
P

miqdor, abstsissa o’qiga 
gt
I
yoziladi. 
6.14-rasmda 
Jirnovskiy 
konidagi 
№54 
quduqda olib borilgan tadqiqot ishlari natijalari 
bo’yicha tuzilgan grafik berilgan. Grafikdagi egri 
chiziqning bosh qismi kuchli qiyshaygan, buning 
asosiy 
sababi 
quduq 
og’zidagi 
jo’mrak 
berkitilganda 
yuzaga 
keladigan 
qo’shimcha 
jarayonlar ta’sirida bosim vaqt davomida o’zgaradi. 
Shu sababli hisoblashlarda grafikdagi to’g’ri 
chiziqli uchastka olinadi, egri chiziqning bosh 
qismi punktr to’g’ri chizig’i ko’rinishida ordinata