«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

18.3-rasm. Mahsuldor qat-
lamning nokollektor qatlam 
bilan o’rin almashinishiga 
misol. 
1 – qumtosh; 2 – gil 
jins 

---

388 
Umumiy-statistik kesimni tuzishda ordinatalar o’qiga hajmi hisoblanayotgan 
mahsuldor gorizontning tanlangan qalinligi odatda 1:200 masshtabda qo’yiladi. 
Mahsuldor qatlamning qalinligi (N) ixtiyoriy olingan teng oraliqlar (b) bo’yicha 
tanlanadi. SHu oraliqlar bo’yicha quduqlar soni qiymati (n) belgilanib, ular egri 
chiziq bilan tutashtiriladi. Natijada mahsuldor gorizontning qalinligi bo’yicha 
kollektorlarning nisbiy miqdorining taqsimlanishini differentsial egri chizig’i yoki 
umumiy-statistik kesimi tuziladi (18.4

rasm). 
Tuzilgan egri chiziq bo’yicha har qaysi oraliq uchun konditsion (neftga 
to’yingan) kollektorlar qalinligining o’rtacha qiymati (h
o’r
) quyidagi formula bilan 
aniqlanadi: 
100
bn
h
ur

, 
(18.5) 
bunda b 

oraliq qalinligi, m; n 

quduqlar soni, kesimdagi oraliq neftga 
to’yingan kollektor sifatida qaraladi, %.
Barcha oraliqlar yig’indisi (H): 






i
1
i
i
2
1
n
100
b
100
bn
...
bn
bn
H
.
(18.6)
Va nihoyat, neftlilik chegarasida mahsuldor maydon yuzasi (F)ni o’lchab, 
mahsuldor hajm aniqlanadi: 
100
Fb
V
1



i
i
n
.
(18.7) 
Bunday umumiy-statistik kesimni qumtosh va alevrolitlar uchun alohida-alohida 
tuzish kerak. 
18.5

rasmda tanlangan maydonda mavjud turli tipdagi kollektorlar hajmlarini 
solishtirma (qiyosiy) hisoblashga misol keltirilgan. Olingan natijalar tahlili 
kollektorlar hajmlarining eng aniq qiymatlari umumiy-statistik kesim bo’yicha 
hisoblanganda olinganligini ko’rsatdi. 
Bajarilgan hisob-kitob ishlari kollektorlar hajmlarini hisoblashda quyidagi 
tavsiyanomalarga amal qilishni taqazo etadi: 
1. To’liq burg’ilangan maydonlar uchun deyarli bir xil natijalar beruvchi 
litologik xaritalardan, chiziqli interpolyatsiyali izopaxit xaritasidan, o’rtacha 
arifmetik metoddan va umumiy-statistik kesimdan foydalanish mumkin. SHu 
metodlarning har birini qo’llash mumkin. 
2. Kam burg’ilangan maydonlar uchun: 
a) quduqlar bir me’yorda joylashganda agar qatlamlar qiyiqlansa chiziqli 
interpolyatsiyali izopaxit xaritasidan, agar qatlam qalinligi keskin o’zgarsa, u holda 
o’rtacha arifmetik metoddan yoki umumiy-statistik kesim metodidan foydalanish 
mumkin. 

---

389 
b) quduqlar notekis joylashgan bo’lsa va qatlam qalinligi keskin o’zgarsa, 
o’rtacha arifmetik metoddan va chiziqsiz interpolyatsiyali izopaxit xaritalaridan, 
jinslar o’zaro o’rin almashingan hollarda esa, litologik xaritadan foydalanish 
maqsadga muvofiq.