VilgelmVundt
(1832-1920)
VilgelmVundt (1832-1920)ningxizmati, uningtomonidanmaxsustajribaviysinovlaboratoriyalariningtashkiletilishivamohiyatiochibberilgandir.
|
|
Demak, psixologiya 1879-yildaLeypsigUniversitetidanemisfiziologivapsixologiVilgelmVundttomonidanbirinchipsixologiklaboratoriyatashkiletilib, undailmiyasosdaturlitajribalaro‘tkazishboshlangandankeyinmustaqilfansifatidatanolingan.10
Psixologiyaningpaydobo‘lishivafansifatidae’tirofetilishidabiologik, ijtimoiy, bixevior (xulqgako‘ra), kognitiv, psixoanalitik, gumanistik, sosial-psixologikyo‘nalishlarvaularningasoschilaribayonetilgan11. RossiyalikpsixologolimR.S.Nemovuchjilddaniborat “Psixologiya” kitobidapsixologiyaatamasi 16-asrdabirinchimartaqo‘llanilganligini, ongvao‘zinikuzatishtufayliinsono‘zidagipsixikxolatlarnio‘rganaborganligini, keyinchalikinsonningfaoliyatisohasidashupsixikjarayonlarnio‘rganishzaruratietilganliginiizohlabbergan12.
|
AvstriyalikZigmundFreyd(1856 -1939)psixoanalizasoschisi14.
Psixikaningbuzilishlarinitadqiqqilib, ong, onglillik, ongsizliknazariyalariniyaratgan.
|
Amerikalikpsixolog
AbramMaslou15
(1908-1970)
Ierarxiktizimgaasoslangannazariyasiniyaratdi
|
|
|
Amerikalikpsixolog
KarlRodgers16
(1902-1987)
Gumanistikmaktab
psixologiyasigaasossoldi.
|
O‘zbekpsixologolimlariE.G‘oziev, M.Xolmuxamedov, X.Ibrohimovlarning “Psixologiyametodologiyasi” o‘quvqo‘llanmasidapsixologiyafaniningfalsafavatabiatshunoslikfanlarinegizidapaydobo‘lganligietarlichadalillarvositasidako‘rsatibberilgan. E.G‘ozievning 2 jilddaniborat “Umumiypsixologiya” darsligidapsixologiyafaniningpredmeti, bufanningvujudgakelshi, asosiysohalarivaularningo‘zigaxosxususiyatlari, psixologiyaningmetodologiyasivaprinsiplari, faoliyat, uningtuzilishi, shaxsvauningtuzilmasi, shaxspsixikasiningnamoyonbo‘lishshakllari, shaxsningpsixologikxususiyatlaridanqobiliyat, temperament, xarakterkabilarkengvabatafsilyoritibberilgan. O‘zbekpsixologiyasidashaxsningrivojlanishidafaoliyat, faoliyattuzilmasi, kasbiyfaoliyatxususiyatlariM.G.Davletshintomonidano‘rganilgan.
SHaxsningijtimoiyta’sirlarmahsuliekanligi, shaxsvajamiyatmunosabatlariningo‘zigaxostomonlari, jamiyatningbirbo‘lagisifatidaoilainstitutiningpsixologiyasimasalalariG‘.B.SHoumarov, N.A.Sog‘inov, B.M.Umarovishlaridao‘rganilgandir. Oilamaskaniningmilliy, xududiy, an’anaviyxususiyatlarinio‘zbek, tojik, qirg‘iz, qoraqalpoq, rusoilalarimisolidamaxsustadqiqetish, uningmotivlari, shaxslararomunosabatlari, nikohqurishomillarijihatidano‘rganishishlarinipsixologlardanM.Utepbergenov, R.Dushanov, E.Morshinina, SH.Jo‘raevalarningilmiyishlaridanko‘rinadi. Psixologiyafanidatafakkurxususiyatlarinimaxsuso‘rganishvatadqiqetishishlariR.I.Sunnatova, Z.T.Nishonovailmiyishlaridakuzatiladi. SHuo‘quvqo‘llanmaningmualliflaridanbiriV.M.Karimovao‘ziningbirqatorkitoblaridapsixologiyaningijtimoiypsixologiyagaaloqadormuammolarini, chunonchirahbarlik, liderlik, muloqot, samaralita’sirmexanizmlari, guruhvashaxspsixologiyasimuammolarini; umumiypsixologiyagaaloqadortafakkur, unirivojlantirishusullarini, shaxsdamustaqiltafakkurninamoyonbo‘lishivaunisamaradorligigaoidmasalalarniko‘rsatibbergan. SHuningdek, bumuallifningilmiyyo‘nalishlarioila, yoshlarningoilato‘g‘risidagiijtimoiytasavvurlarimuammolarigaqaratilgandir.
Tasavvurvag‘oyalargaasoslanganholdapsixologiyafaniningasosiybosqichlarimavjudbo‘lib, quyida (3-jadval) keltiribo‘tamiz. Bunda:
3-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |