Reja:
Individvashaxstushunchasi.
SHaxsvaungayondoshuvlar.
SHaxsijtimoiyta’sirlarmahsulisifatida.
SHaxsningo‘zinianglabetishi.
SHaxsfaoliyatihaqidatushuncha.
Faoliyatningpsixologiktuzilishi
Tayanchiboralar: individ, individuallik, o‘z-o‘zinianglash, ijtimoiyme’yorlar, sanksiyalar, adekvatbaholash.
Odamdunyogaodambo‘libkeladi. Buta’kidyuzakiqaralgandaginaisbottalabetmaydiganhaqiqatbo‘libvatakrorlanaveribsiyqasichiqibketganiborabo‘libqaraladi. Gapshundaki, buo‘rindaxususaninsoniybelgilarvafazilatlarningrivojlanishiuchuntabiiyshart-sharoitlarpaydobo‘lishigenetikjihatdanoldindanbelgilabqo‘yilganligita’kidlanadi.
Dunyogakelayotganchaqaloqninggavdatuzilishiundatikyurishuchunimkoniyatningmavjudliginitaqazoetsa,miyasiningtuzilishiaqlihushinirivojlanishiuchunimkoniyattug‘diradi. Qo‘llariningshakl-shamoyilimehnatqurollaridanfoydalanishistiqboliningmavjudliginiko‘rsatadi. Bularbilanchaqaloqo‘zimkoniyatlariyig‘indisigabinoanharqandayholatdahambuxildagifazilatlaryig‘indisiningsohibigaaylanaolmaydiganhayvonbolasidanfarqqiladi. SHundayqilib, yuqoridaaytilganlarorqalichaqaloqninginsonzotigamansubligitasdiqlanadivabufaktindividtushunchasidaqaydetiladi.
“Individ” tushunchasidakishiningnasl-nasabimujassamlashganbo‘lib, yangitug‘ilganchaqaloqniham, kattayoshdagiodamniham, mutafakkirniham, aqlizaifovsarniham, yovvoyilikbosqichidagiqabilaningvakiliniham, madaniyatlimamlakatdayashayotganyuksakbilimlikishinihamindividdebhisoblashmumkin.
Individsifatidadunyogakelgankishialohidaijtimoiyfazilatkashfetadivashaxsbo‘libetishadi.
SHaxsningshaxsbo‘lishligiuchunufaollikkaegabo‘lishikerak. Faollikhamishayaxshiyashashgayo‘naltirilganbo‘ladi. Kishiyaxshiyashashi , jamiyatnirivojlantirishuchunataylabfaollikko‘rsatadai. Bushaxsningfaollikbelgisidir.
SHaxsningxarakterlibelgilaridanbiriindividuallikdir, Individuallikharbirshaxsningo‘zigaginaxosbo‘lgan,takrorlanmaydigansifatidir. Individuallikkishiningxarakteri, temperamenti,psixikkechinmalariningo‘zigaxosxususiyatlari,hissiyotivafaoliyatiningmotvlaridako‘rinadi.Anashungako‘rakishilarbir-biridanfarqqiladi. Dunyodaqanchaodambo‘lsa,shunchaindividuallikmavjuddir.
SHaxstushunchasiqadimdanmavjudbo‘lib,udastlabaktyorniqobi,keyinchalikesaaktyorma’nosinianglatgan. CHunkisahnadagiko‘rinisho‘zgarishibilanaktyormaskasihamo‘zgargan. Bubilankishilarsharoito‘zgarishibilano‘zqiyofasinivafaoliyatlarinio‘zigaxosravishdao‘zgartirishgaharakatqilishadi.
SHaxsningpsixologiktuzilishi,psixologikxususiyatlariningbirikmasiharbirkonkretodamdabarqarorborliqnitashkiletadi, buniesashaxspsixologiktuzilishiningnisbatandoimiyligidebqarashmumkin(psixikholatlar, hayotiyvaziyatlar,hulq-atvorvayosho‘zgaribborsahamshaxsningpsixikqiyofasima’lumdarajadabarqarorbo‘libqoladi).
SHaxsbiro‘lchovga, soddatarkibgaegaemas, balkitarkibanmurakkabtizimvasilsilabo‘lib, insonongini,uningfilogenetikrivojlanishini, butunirsiysalohiyatini, fiziologikholatini, shakllanganqadriyatlarni,aynidamdagikechinmavaehtiyojlarinio‘zidaaksettiribturadigan, nisbatano‘zgaruvchanvaaynankishilargaginaxosbo‘lganoliyto‘zilmadir.
SHaxsnio‘rganishnatijasidauningyo‘nalganligixususiyatlaritahlilqilindi:
1). SHaxsningo‘zigayo‘nalganligi – shaxsiyistiqbolmotivlariningustunlikqilishi, o‘zshaxsiyxislatlarinito‘liqidoraqilishvatahlilqilaolishgaintilishdir.O‘zigayo‘nalgankishiko‘proqhissiykechinmalari, fikri-xayollaribilanbandbo‘ladi. Atrofdagilarkamqiziqadi-yu, lekino‘zshaxsiniboshqalartomonidanqadrlanishigavaqo‘llab-quvvatlanishigaehttiyojsezadi. Bundaykishilarchuqurmulohazali, o‘tkirzehnlibo‘lishadi, birozkamgapko‘rinsalardao‘zlaribilantinimsiz “gaplashib”, o‘zlarinitergabturadigankishilardir. Tashqiko‘rinishidanko‘rimsiz, qo‘polva “sovuq” bo‘lishadi.
2). Odamlargayo‘nalganlik - Buharqandaysharoitdahamodamlarbilanyaqinvailiqmunosabatdabo‘ladigankishilardir.Ularuchunhayotdaengqadrlinarsaodamlarbilanmuloqotdabo‘lishvahamkorlikqilishimkoniyatidir. Bundaykishilarodamlarbilanmunosabatdabo‘lishnibirinchio‘ringaqo‘yadilarvailiqhissiymunosabatlarnidavomettirishgakuchliehtiyojsezishadi. Kasbiyfaoliyatidao‘zkasbdoshlaribilanqalinmunosabatdavahamjihatbo‘lishgaintilishadi.
3). Faoliyatgayo‘nalganlik - bumehnatfaoliyatibilanbog‘likbo‘lganmasalalarnihaletishgaqiziqish, topshirilganvazifaniimkonqadarpuxtaqilibbajarishgaintilishxususiyatidir. Bundaykishilarmehnatnitashkiletishningodatdagiusulidantezdazerikibqoladivatezishjarayonio‘zgartirilib, mukammallashtiribboriladi.Vazifanito‘liqvamukammalbajarishgaintilish, javobgarlikhissi, shuningdekmehnatdanzavqolishvamehnatniqadrlash, ungavujudibilankirishibketish, o‘zsohasinichuqurvamukammalo‘rganishfaoliyatgayo‘nalganlikniyuqoridarajadaekanligidandalolatberadi.
2. Psixologiyailminingnamoyondalaribo‘lmisholimlarningbutunbiravlodishaxsvajamiyataloqalaritizimidarivojlanishvakamoltopishiqonuniyatlariniizladilar. SHaxsnio‘rganishningbirlamchimezoniuningijtimoiymavqei, ijtimoiymunosabatlartizimidagio‘rnibilanbelgilanishilozim. SHaxsmurakkabvamukammalmavjudotbo‘lganligiuchununio‘rganishmuammosibirnechayo‘nalishlartomonidantahlilqilingan.
|