O’zbekistonrespublikasioliyvao’rtamaxsusta’limvazirligi toshkentmoliyainstituti sirtqibo’lim

O’ZBEKISTONRESPUBLIKASIOLIYVAO’RTAMAXSUSTA’LIMVAZIRLIGI

TOSHKENTMOLIYAINSTITUTI



Sirtqibo’lim

MUSTAQIL ISH

Mavzu: Mahsulot assortimentini boshqarish

Bajardi: SBI -52 guruh

talabasi

Sirojiddinov Mirzaaziz

Tekshirdi: _____________

Reja:

Kirish

1.Maxsulot assortimenti turlarining tasnifi

2. Maxsulot assartimenti boshqaruviga yondashuv

3.Assartimentni rivojlantirish, shakllantirish va boshqarish mohiyati.

Xulosa.

Foydalanilgan adabyotlar ro'yhati:

Kirish.

Tovar siyosati bu tovarlarning massasini va tovar turlarini maqsadga muvofiq boshqarishdir. Muammo shundaki, tovar resurslarini bozor talablari bilan mohirona birlashtirish, tovarlarni ulgurji savdosining barqaror o'sishi va o'sishiga yordam beradigan siyosatni ishlab chiqish va amalga oshirish. Tovar siyosati quyidagilar bilan belgilanadi: zamonaviy bozor talablari, iste'molchilar talabi, raqobat strategiyasi, ishlab chiqarish tezligi va mahsulotlarni yangilash, uni iste'molchilarga etkazish.Ulgurji savdo korxonasining tovar siyosatini shakllantirish tartibini ko'rib chiqing. U bir qator ketma-ket amalga oshiriladigan bosqichlardan iborat.Birinchi bosqich ko'rib chiqilayotgan davrda ulgurji savdoning hozirgi holatini baholash bilan tavsiflanadi, bu asosan umumiy iqtisodiy sharoitlar, atrof-muhit omillari va aholining turmush darajasi bilan belgilanadi, ular bir butunlikni tashkil etadi.Ikkinchi bosqichda ulgurji savdo kompaniyasining qabul qilingan strategiyasiga muvofiq maqsadli bozorlarni kengaytirish, yangi bozor joylarini to'ldirish va foyda olishga qaratilgan mahsulot siyosati strategiyasi ishlab chiqiladi.Uchinchi bosqich iste'molchilarning tovarlarga bo'lgan talabini o'rganish va tahlil qilish bilan bog'liq. Bozor haqidagi dastlabki ma'lumotlarga asoslanib, tovarlarning tarkibi va tovar taklifini kengaytirish imkoniyati aniqlanadi.To'rtinchi bosqich talab, taklif va xaridorlarning kontingentiga yo'naltirilgan mahsulot nomenklaturasini shakllantirish bilan belgilanadi. Bunda hisobot davrida ulgurji savdo orqali o'tgan tovarlarning nomenklaturasi va doimiy zaxiralari hisobga olinadi.Beshinchi bosqich mahsulot ishlab chiqarishni rivojlantirishga tegishli. Ulgurji savdo, ishlab chiqaruvchilar va xaridorlar bilan talabga asoslangan munosabatlarni chuqurlashtirish orqali kerakli mahsulotlar ishlab chiqarishni ko'paytirish va assortimentini kengaytirish yo'llarini belgilaydi. Iste'molchilar talabining o'zgarishiga o'z vaqtida javob berish ishlab chiqaruvchilarning o'ziga xos xususiyatiga aylanadi. Bu ishlab chiqaruvchilarni o'z faoliyatini xaridorlarning talablariga muvofiq ravishda qayta qurishga majbur qiladi.Oltinchi bosqich tarqatishni boshqarish va iste'molchilarga tovar oqimini etkazib berishga qaratilgan. Tarqatish kanallarining ishi mahsulotlardan maqsadli foydalanishga va xizmat ko'rsatiladigan iste'molchilar kontingentiga bog'liq. Ushbu lavozimlar ulgurji savdo korxonasi iqtisodiy faoliyatining muhim tomoni bo'lgan tovarlarni o'tkazish va tarqatish aloqalariga asoslangan. Yangi sharoitda ishlab chiqarish-iste'mol jarayoni va ular bilan bog'liq texnologik sxemalar yaxlit xarakterga ega.Mahsulot siyosatining yakuniy bosqichi mahsulot sotishdan barqaror foyda olishdir.Ilgari bo'lgani kabi etkazib beruvchi-ishlab chiqaruvchiga emas, balki iste'molchiga e'tibor qaratish ulgurji savdo korxonasi mahsulot siyosatiga yangi yondashuvning o'ziga xos belgisidir. Shunday qilib, iste'molchilarning qiziqishlari va ehtiyojlariga tobora ko'proq e'tibor berilishi kerak.Assortiment siyosatini aniqlash kompaniya faoliyatining asosiy yo'nalishlaridan biridir. Yaxshi o'tkazilgan tahlil tashkilot muvaffaqiyatining kalitidir, chunki shunga o'xshash kompaniyalar o'rtasida tobora ko'proq assortiment raqobatning asosiy elementiga aylanadi.Odatda korxonaning assortiment siyosati uzoq muddatli maqsadlarni ko'zlaydi. Tovarlarning yaxshi tanlangan assortimenti umuman tashkilotning samarali faoliyati uchun eng samarali asos bo'lib xizmat qiladi.Yaxshi o'ylangan assortiment siyosati mahsulot assortimentini yangilash jarayonini optimallashtirishga imkon beradi va shu bilan birga tashkilot boshqaruvi uchun o'ziga xos umumiy yo'nalish ko'rsatkichi bo'lib xizmat qiladi.

Assortiment siyosatining quyidagi asosiy tamoyillarini ajratib ko'rsatish mumkin:mijozlar ehtiyojini qondirish (bu bozor asosidagi asosiy tamoyil);

korxonaning texnologik bilimlari va tajribasidan maqbulfoydalanish;

korxonaning moliyaviy natijalarini tahlil qilish (assortiment kutilayotgan rentabellik va foyda miqdori asosida shakllanadi);

yangi xaridorlarni zabt etish (savdo bozorlarini kengaytirishni o'z ichiga olgan standart strategiya) va boshqalar.

tovar nomenklaturasi - sotuvga qo'yilgan tovar buyumlari va assortiment guruhlari to'plami.

Shu bilan birga, "mahsulot assortimenti" - bu korxona ichida ichki foydalanishga yo'naltirilgan va bozorning ma'lum segmentlariga bog'langan tushuncha. Xaridor tovarlarning assortimenti bilan, ishlab chiqaruvchi va sotuvchi esa ularning nomenklaturasi bilan shug'ullanadi.

Tovarlar assortimenti (tovarlarning assortimenti, mahsulot nomenklaturasi) - bu bitta belgi yoki belgilar to'plami bilan birlashtirilgan tovarlarning to'plamidir.

1. Mahsulot assortimenti turlarining tasnifi

Korxona uchun muhimlik darajasiga ko'ra: Asosiy assortimentga talab yuqori bo'lgan tovarlar kiradi. Eng katta foyda keltiradigan ushbu tovarlarni sotish, avvalambor, korxonaning maqsadi. Asosiy assortimentning omborida doimiy mavjudligini ta'minlash kerak.Qo'shimcha assortiment - asosiy assortimentni to'ldiradigan mahsulotlar kiradi. Bu qo'shimcha mahsulotlar, impuls sotib olish mahsulotlari, maxsus imkoniyatlar.Qo'shimcha assortiment har doim ham omborda mavjud bo'lmasligi mumkin, ularning nomi har xil, ya'ni. o'zgaruvchan assortiment toifasiga kiradi.2. Assortimentdagi mahsulot guruhlari soniga qarab:

Keng assortiment - ko'plab mahsulot guruhlaridan iborat bo'lib, ularning har biri juda ko'p mahsulotlarni o'z ichiga oladi.

Afzalliklarning keng doirasi:

xaridorlarning turli toifalarini jalb qiladi va ularning sonini ko'paytiradi;

rejadan tashqari xaridlar soni ko'paymoqda;

turli xil savdo marjalari yordamida foydani yanada samarali boshqarish imkonini beradi.

Keng doiradagi kamchiliklar:

qo'shimcha uskunalar talab qilinadi;

zaxiralarning umumiy aylanmasi sekinlashmoqda;

buxgalteriya hisobining murakkabligi oshadi;

assortimentning barqarorligini saqlab qolish qiyin.

Tor assortiment - bir nechta mahsulot guruhlarining oz sonli mahsulotlaridan iborat (3-5).

Tor doiradagi afzalliklar:

assortimentning barqarorligini osonroq saqlash;

siz mijozlarning o'ziga xos ehtiyojlarini qondirishga e'tiboringizni qaratishingiz mumkin;

buxgalteriya hisobi va boshqaruvni amalga oshirish osonroq.

Tor doiradagi kamchiliklar:

ushbu mahsulot guruhlariga talabning pasayishi bilan kerakli foydani olishning katta xavfi mavjud;

Ixtisoslangan assortiment - 1-2 mahsulot guruhidan iborat.

Ixtisoslangan assortiment keng turdagi mahsulotlarni istagan va malakali xizmat va maslahat oladigan xaridorlarni jalb qiladi.

Ixtisoslangan assortimentning afzalligi - xaridor uchun keng tanlov beradigan assortimentning chuqurligi.

3. Shunga o'xshash mahsulotlar soniga qarab

Chuqur assortiment - o'xshash yoki o'xshash mahsulotlar uchun ko'plab imkoniyatlar mavjud.

Chuqur assortimentning afzalliklari:

katta tanlov xaridorni xaridsiz tark etishi ehtimoldan yiroq emasligiga yordam beradi;

mijozlarning sodiqligi rivojlangan.

Chuqur assortimentning kamchiliklari:

bir xil mahsulotning juda xilma-xilligi xaridorni bezovta qiladi;

sotuvchilarning o'zlari tovarlar o'rtasidagi farqlarga yomon yo'naltirilgan;

"kannibalizm" ning ta'siri namoyon bo'ladi.

Yassi assortiment - oz sonli mahsulot turlari taqdim etilgan. Siz faqat eng ommabop narsalarga e'tibor qaratib, mahsulotlarni diqqat bilan tanlashingiz kerak.

Mahsulotni farqlash darajasiga qarab:

Oddiy assortiment - oddiy farqlanmaydigan tovarlardan (prokat metall buyumlar, sabzavotlar, shakar, don mahsulotlari va boshqalar) iborat.

Murakkab assortiment - turli xil xususiyatlarga ko'ra (poyabzal: uslublar, o'lchamlar, ranglar, bezaklar va boshqalar) bir xil turdagi o'zlarining ichki tasnifiga ega bo'lgan asosiy, bir-birini to'ldiradigan tovarlar yoki tovarlardan iborat.

Aralash assortiment - unda mutlaqo boshqa mahsulot guruhlari mavjud: oziq-ovqat, uy kimyoviy moddalari, shaxsiy gigiena vositalari, gazetalar va boshqalar).

Marketing klassikasi F. Kotler shunday degan universal qoidani ishlab chiqdi: agar siz o'zingizning foydangizni yangi mahsulotlar bilan to'ldirish orqali ko'paytira olsangiz, assortiment juda tor, agar siz bir qator mahsulotlarni chiqarib tashlash orqali foydangizni oshirsangiz.

Shunday qilib, assortiment kamida ikki xil - keng va tor. Bu nafaqat sotishning rentabelligiga, balki sotuvchining o'zi oldiga qo'ygan maqsadlariga ham bog'liq. Agar maqsad bozorni maksimal darajada qoplash bo'lsa, u holda sotuvchi assortimentni kengaytirishga intiladi. Foydani ko'paytirish haqida gap ketganda, aksincha, u eng daromadli "yutuq" mahsulot guruhlariga e'tibor qaratishga harakat qiladi.Korxonaning assortiment siyosati ishlab chiqarish va sotish uchun mahsulotlarni tanlashga, iste'molchilar talablariga muvofiq uning xususiyatlari va xususiyatlarini ishlab chiqishga qaratilgan marketing faoliyatini rejalashtirishdan iborat. Korxonaning assortiment siyosatining samaradorligi uning bozor talablari va iste'molchilar istaklariga muvofiqligi darajasiga bog'liq.Assortiment menejmenti - assortimentni xaridorlar ehtiyojiga moslashtirish maqsadida marketing, sotish va ishlab chiqarish sohasidagi nazorat, tahlil va boshqaruv qarorlarini qabul qilish bo'yicha korxonaning tegishli xizmatlarining faoliyati.Assortiment siyosati - bu kompaniyaning maqsadlariga erishish uchun ma'lum bir mahsulot birligi, mahsulot guruhi va umuman butun assortiment uchun qaror qabul qilish san'ati.

Assortiment siyosatining asosiy vazifalari:

assortiment tarkibini optimallashtirish orqali sotish hajmini oshirish;

tovar-moddiy boyliklar aylanmasining ko'payishi;

yanada jozibali assortiment orqali raqobatbardosh ustunlikka erishish;

yangi bozorlarga kirish;

assortimentni saqlash bilan bog'liq xarajatlarni kamaytirish;

assortiment ob'ektlarini joylashtirish orqali kompaniya imidjini shakllantirish.

Mahsulot assortimenti mahsulot guruhlaridan iborat; mahsulot toifalari; mahsulot qatorlari; tovar birliklari.Tovar guruhi - tovarlarning majmui va ularning turlari, ma'lum bir kombinatsiyaga ko'ra guruhlangan bo'lib, ulardan eng muhimi shu kabi tovarlarning maqsadi hisoblanadi.Mahsulot liniyasi (liniyasi) - bir xil xaridorlarga mo'ljallangan yoki bir xil tarqatish kanallari orqali sotiladigan yoki bir xil narx oralig'iga ega bo'lgan mahsulotlar to'plami.

2. Assortimentning miqdoriy va sifat xususiyatlari

Aslida, bozorga faqat bitta mahsulotni taklif qiladigan firmalar juda kam. Odatda firma bir nechta mahsulotlarni ishlab chiqaradi va sotadi, shuningdek ba'zi xizmatlarni ko'rsatishi mumkin. Ushbu tovar va xizmatlarning barchasi kompaniyaning mahsulot turlarini belgilaydi.Tovar nomenklaturasi - bu ishlab chiqarilgan va sotish uchun kompaniya tomonidan taklif qilingan barcha tovar va xizmatlarning to'plamidir. Bunday to'plamni hisobga olgan holda, iste'mol xususiyatlariga o'xshash yoki ma'lum ehtiyojni qondirish uchun mo'ljallangan tovarlarning alohida guruhlarini ajratib ko'rsatish mumkin. Ushbu mahsulot guruhlari assortiment guruhlari deb ataladi. Ular, masalan, parfyumeriya va kosmetika kompaniyasi uchun: odekolon, parfyumeriya, lab bo'yog'i va boshqalar bo'lishi mumkin. Har bir assortiment guruhi alohida assortiment elementlaridan (markalar, modellar, navlar) iborat.Kompaniya tomonidan ishlab chiqarilgan tovarlarning barcha assortiment guruhlari jami tovarlarning assortimenti deb nomlanadi. Tovarlar assortimenti - bu o'z funktsiyalari, iste'molchilar ehtiyojlari xususiyati, ular uchun sotib olinishi yoki taqsimlanishi xususiyati jihatidan o'xshash bo'lgan tovarlar guruhi. U quyidagilar bilan tavsiflanadi: kenglik (ishlab chiqarilgan assortiment guruhlari soni); chuqurlik (assortiment guruhidagi assortiment pozitsiyalari soni); to'yinganlik (barcha assortiment guruhlaridagi assortiment pozitsiyalari soni); uyg'unlik (turli xil assortimentdagi tovarlarning iste'molchilar nuqtai nazaridan yoki ba'zi boshqa ko'rsatkichlar bo'yicha yaqinlik darajasi).Tovarlar assortimenti - ularning faoliyat ko'rsatishi (qo'llanilishi) doirasi o'xshashligi yoki bir xil narx oralig'ida bir-biriga bog'liq bo'lgan tovar guruhi. Tovarlarning assortimenti - GOST R 51303-99 bo'yicha - har qanday biri yoki belgilar to'plami bilan birlashtirilgan tovarlar to'plami.

Samarali biznesni ta'minlash uchun firma doimiy ravishda mahsulot turlarini ishlab chiqishi kerak. Bunga ehtiyoj bir qator omillarga bog'liq:

-biron tovarlarga talabning o'zgarishi;

- muhandislik va texnologiya sohasidagi tadqiqotlar natijasida yangi mahsulotlarning paydo bo'lishi yoki mavjud mahsulotlarning yaxshilanishi;

- raqobatchilarning mahsulot doirasidagi o'zgarishlar.

Bundan tashqari, mahsulot assortimentini rivojlantirishning muhim omillari:

- bo'sh imkoniyatlardan foydalanishning maqsadga muvofiqligi;

- vositachilarning keng turdagi tovarlarni sotib olish istagi;

- ishlab chiqarishning yon mahsulotlaridan foydalanishning maqsadga muvofiqligi.

Hozirgi sharoitda, iste'molchi tovarlarning sifati va assortimentiga talablarni oshirganda, assortiment siyosati har bir korxona marketingining eng muhim yo'nalishlaridan biri hisoblanadi. Jahon tajribasi ko'rsatib turibdiki, tanlovda etakchilikni assortiment siyosatida eng vakolatli, uni amalga oshirish uslublariga egalik qiladigan va uni iloji boricha samarali boshqaradigan kishi egallaydi.Tovar siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish kamida quyidagi shartlarga rioya qilishni talab qiladi: kelajak uchun ishlab chiqarish, marketing va eksport maqsadlarini aniq anglash; bozor va uning talablari mohiyatini yaxshi bilish; hozirgi paytda va kelajakda ularning imkoniyatlari va resurslarini aniq anglash.Bundan tashqari, assortiment siyosatini shakllantirish muammosining dolzarbligi bozordagi tovarlarning ko'pligi, xaridorlarning o'sib borayotgan ehtiyojlari va narxdan tashqari raqobatning kuchayishi bilan bog'liq. Muammoning rus tomonining o'ziga xos xususiyati shundaki, vaziyat umumiy iqtisodiy beqarorlik, inflyatsiya, samarali talabning past darajasi, aholi o'sishining past darajasi va bozor munosabatlarining nomukammalligi bilan murakkablashadi.Marketing strategiyasida assortiment tushunchasi muhim rol o'ynaydi. Bu maqbul assortiment tuzilmasi, mahsulot taklifi yo'naltirilgan konstruktsiyasi, bir tomondan iste'molchilarning ayrim guruhlari (bozor segmentlari) talablari asos bo'lib olinadi, ikkinchidan esa eng samarali foydalanishni ta'minlash zarurati xomashyo, texnologik, moliyaviy va boshqa resurslarni korxona tomonidan kam xarajat bilan mahsulot ishlab chiqarish uchun.Assortiment kontseptsiyasi ushbu turdagi tovarlarning assortimentini maqbul rivojlantirish imkoniyatlarini tavsiflovchi ko'rsatkichlar tizimi shaklida ifodalanadi. Ushbu ko'rsatkichlarga quyidagilar kiradi: tovarlarning xilma-xil turlari va turlari (iste'molchilar tipologiyasini hisobga olgan holda); assortimentni yangilash darajasi va chastotasi; ushbu turdagi tovarlarga narxlarning darajasi va nisbati va boshqalar.Ammo assortimentning to'liqligi o'z-o'zidan maqsad emas, bu uning iste'molchini qondirishiga qanchalik hissa qo'shishi muhim va qoniqishga ko'plab omillar ta'sir qiladi.Ammo assortimentning to'liqligi o'z-o'zidan maqsad emas, bu uning iste'molchini qondirishiga qanchalik hissa qo'shishi muhim va qoniqishga ko'plab omillar ta'sir qiladi.Kompaniyaning raqobatbardosh imkoniyatlarini o'rganish mahsulotning assortimentini yangilash jarayonini optimallashtirishga imkon beradigan puxta o'ylangan mahsulot siyosatini tashkil etish uchun dastlabki shartlarni yaratadi.

3. Asartimentni rivojlantirish, shakllantirish va boshqarish mohiyati.

Assortimentni rejalashtirish, shakllantirish va boshqarish mohiyati shundan iboratki, tovar ishlab chiqaruvchi xaridorlarning ayrim toifalarining talablariga to'liq javob beradigan ma'lum tovarlarni o'z vaqtida taklif qiladi. Assortimentni shakllantirishda narxlar, sifat, kafolatlar, xizmat ko'rsatishda muammolar paydo bo'ladi, assortimentning tuzilishi uzoq muddatli davr uchun bashorat qilinadi, bunda estetik xususiyatlar kabi mahsulotning muhim xususiyatlari hisobga olinadi.Assortimentni rejalashtirish va shakllantirish vazifalari, avvalambor, mahsulot uchun "iste'molchi" spetsifikatsiyasini tayyorlash, uni dizayn bo'limiga o'tkazish, so'ngra prototipning sinovdan o'tkazilishi va iste'molchilar talablariga muvofiqligiga ishonch hosil qilishdir.Boshqacha qilib aytganda, assortimentni shakllantirishda hal qiluvchi so'z korxonaning marketing bo'limi rahbarlariga tegishli bo'lishi kerak. Amaldagi mahsulotlarni almashtirish yoki to'ldirish uchun assortimentga yangi mahsulotlarni kiritish vaqti keldi yoki yo'qligini marketing menejeri hal qiladi. Shu bilan birga, potentsial xaridorlar orasida ma'lum bir mahsulotni taqsimlanishini o'rganishga katta ahamiyat beriladi.Mahsulot siyosati - bu biznes maqsadlarini aniqlash va ularga erishishga qaratilgan chora-tadbirlar majmui, shuningdek. Bu ma'lum bir turdagi tovarlarni ishlab chiqaradigan yoki bozorga chiqaradigan kompaniya uchun oldindan ishlab chiqilgan harakatlar rejasi. U korxonaning assortiment siyosati va mahsulot strategiyasidan foydalanishni o'z ichiga oladi. Tovar strategiyasi korxonaning umumiy strategik yo'nalishi bilan belgilanadi.Assortiment siyosati - bu korxonaning muvaffaqiyatli ishlashi uchun eng maqbul bo'lgan va uning faoliyatining iqtisodiy samaradorligini ta'minlaydigan, bozor ehtiyojlariga mos ravishda mahsulot turlarini shakllantirishni ta'minlaydigan mahsulot guruhlari to'plamining ta'rifi. maqsadlar.

- bir xil mahsulot modifikatsiyalari bilan bir qatorda modellar sonini aniqlash;

- har bir ishlab chiqarilgan mahsulotning hayotiy tsiklining tarkibi, shuningdek assortimentni yangilash istiqbollari aniqlanadi.

Assortiment siyosati uzoq muddatli maqsadlarga erishish uchun shakllantiriladi va mahsulotga assortimenti va sifati jihatidan yuqori talablar qo'yadigan qattiq raqobat sharoitida ayniqsa muhimdir. Uning savollari korxonaning strategik darajasida olinadi va uning umumiy strategik maqsadlari hisobga olinadi.Assortiment siyosati, uni ishlab chiqish va amalga oshirish quyidagi sharoitlarda yaratiladi:Bozorda korxonaning umumiy strategiyasini aniq tushunish kerak;Bozor va xaridorlarning maqsadli toifasi talablarining mohiyatini yaxshi bilish talab etiladi;Bugungi kunda ham, kelajakda ham korxonaning mavjud resurslari va imkoniyatlari to'g'risida aniq tushunchaga ega bo'lish zarur.Assortiment siyosati bir vaqtning o'zida quyidagi mahsulot guruhlarining bozorga chiqishini ta'minlaydigan umumiy tamoyillar asosida asoslanishi kerak:Ulardan asosiylari kompaniyaga foyda keltiradigan tovarlar;Qo'llab-quvvatlovchi - korxonaga asosiylariga qaraganda kamroq foyda keltiradigan, ammo doimiy ravishda bozorga kirib, daromadlarni barqarorlashtiradigan tovarlar.Strategik - kompaniya kelajakda katta foyda olishni rejalashtirgan tovarlar;

Taktik - asosiy mahsulot guruhi tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlar.

Assortimentni o'zgartirish uchta yondashuvga asoslangan bo'lishi mumkin:

1. Assortimentdagi vertikal o'zgarishlar. Bunday jarayonlar kompaniyaning ishlab chiqarish faoliyatini vertikal diversifikatsiyalashning bir qismidir va ilgari etkazib beruvchilardan sotib olingan tarkibiy qismlarni ishlab chiqarishni kengaytirish yoki qisqartirishga, shuningdek ushbu kompaniya tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlarni ilgari surish maqsadida o'z savdo tarmog'ini yaratishga qaratilgan.

Assortimentdagi vertikal o'zgarishlar. Bunday jarayonlar kompaniyaning ishlab chiqarish faoliyatini vertikal diversifikatsiyalashning bir qismidir va ilgari etkazib beruvchilardan sotib olingan tarkibiy qismlarni ishlab chiqarishni kengaytirish yoki qisqartirishga, shuningdek ushbu kompaniya tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlarni ilgari surish maqsadida o'z savdo tarmog'ini yaratishga qaratilgan. .

2. Gorizontal o'zgarish gorizontal diversifikatsiya qilishning tarkibiy qismlaridan biridir. Amaldagi faoliyat doirasidagi yoki tegishli sohalardagi assortimentdagi yoki qo'shni darajalarga o'tmasdan hamkorlik doirasida yangi bozorga kiradigan o'zgarishlarning nomi.

3. Keng qamrovli o'zgarishlar. Ular gorizontal va vertikal ravishda diversifikatsiya.Assortimentning kengayishi yoki qisqarishi ikki sababga bog'liq bo'lishi mumkin. Odatda bu diversifikatsiya jarayoni bilan bog'liq kengayish yoki gorizontal va vertikalni birlashtirish zarurati tufayli qisqarishdir.Mahsulot siyosatining tarkibiy qismlari. Tovarlar assortimenti va tovar nomenklaturasiTovar siyosati - bu korxonaning tejamkor va foydali ishlashini ta'minlash bo'yicha faoliyat doirasi. U segmentatsiya, joylashishni aniqlash, assortimentning ta'rifi, mahsulot nomenklaturasi, mahsulotning hayotiy tsiklini boshqarish, tovar belgilariga oid qarorlarni qabul qilish, qadoqlashni ishlab chiqarish, sifatni ta'minlash va mahsulot raqobatbardoshligidan iborat. Segmentatsiya - bu ma'lum bir mezonlarga muvofiq qismni yaxlitlikdan ajratish. Mahsulotlarni segmentlar, iste'molchilar, bozorlar, raqobatchilar. Joylashtirish - bu tovarlarni bozorga joylashtirish, shuningdek iste'molchilar ongida tovarlarni sotib olish uchun ma'lum rag'batlantirishlarni yaratishdir.Korxonaning mahsulot siyosati qaysi tovarlarni va qancha miqdorda ishlab chiqarilishi kerakligini belgilaydi, yangi mahsulotni ishlab chiqish va ishlab chiqarish maqsadga muvofiqligi to'g'risida qaror qabul qiladi. Xaridorga qarab, kompaniya yangi xaridorlar uchun mavjud tovarlarni ishlab chiqarishi, mavjud xaridorlar uchun yangi tovarlarni ishlab chiqarishi, yangi xaridorlar uchun yangi tovarlarni ishlab chiqarishi mumkin.Mahsulot siyosatining asosiy yo'nalishlaridan biri bu mahsulotlarning maqbul assortimentini aniqlash, shuningdek, "mahsulot portfelini" ishlab chiqishdir. Tovarlar assortimenti - iste'mol, savdo, ishlab chiqarish yoki moddiy-texnik xususiyatlari bilan birlashtirilgan har xil turdagi va navli tovarlarning to'plamidir. Assortiment turlari sanoat va savdo hisoblanadi. Mahsulot assortimentini aniqlash bozor ehtiyojlariga yo'naltirilgan va korxonaning iqtisodiy samaradorligini ta'minlaydigan mahsulotlarni ishlab chiqarish dasturiga kiritishni anglatadi. Ushbu mahsulotlar kompaniyaga foyda keltiradi va katta bozor ulushiga erishishga yordam beradi.