O’zbekistonRespublikasiOliyvao’rtamaxsusta’limvazirligi MirzoUlug’beknomidagiO’zbekistonMilliyuniversiteti

Universalindikatorqog’ozi

Eritmamuhitiniindikatorqog’ozlarorqalianiqlanadi
Areometrlar
	Turlikimyoviysuyuqliklarningzichliginianiqlashdafoydalaniladi.
Shishabyukslar
	Hajmiturlichabo’ladi. Asosantuproqtarkibidagisuvbilanbog’liqbo’lgananalizlarnibajarishdaishlatiladi. (masalan, gigroskopiknamlik)
Avtomatikpipetkalar
Pipetkalarsuyultirilganeritmalarnianiqmiqdordatortibolishgamo’ljallangan. Hajmi 2 mlda 50 mlgachabo’ladi. Ikkixilso’rimnipipetkalarorqalitortibolishda, albattadistillangansuvdachayibtashlashlozim.
	Rasm1. Pipetkanito’g’riushlashholatiko’rsatilgan

Suvpurkagichlar (yokiyuvgich)
Cho’kmalarniyuvibtushirishuchunishlatiladigansuvpurkagichlar (yokiyuvgich)

Qisqichlar
Qisqichlardanissiqpredmetlarniushlashuchunfoydalaniladi

Tomizgichlar
Tomizgichlardaneritmamuhitinio’zgartirishdafoydalaniladi
Hovonchalar
	Tuproqlarnimaydalashuchunchinnihovonchavaezgich. Zamonaviylaboratoriyalardako’pmiqdordagituproqnmunalarinimaydalashuchunmaxsuselektrtegirmonlardanfoydalaniladi. Analizmaqsadigako’ra (kimyoviyyokifizik) tuproqlarturlikattaliklardamaydalanadi

Yog’ochtiqinlar (probkalar)
	Yog’ochtiqinlar (probkalar) kolbalarichidagisuyuqliklarniharxilchangvag’uborlardanasraydi. Lekinhozirgikundako’pginakolbalarmaxsusqopqoqlaribilanishlabchiqarilmoqda.

Turli ko’rinishdagi laboratoriya idishlari
O’quv laboratoriyalarda keng miqyosda qo’llaniladigan elektr asboblari
Quritish shkaflari
Termostat	Mufel pechi
Elektron tarozi	Elektr plita
Eritma muhitini o’lchash uchun pH metrlar
Elektr magnitli aralashtirgichlar
Elektr suv hammomi
Elektr qum hammomi	Mexanik tarozi
Fotoelektrokolorimetr yorug’lik o’tkazuvchi FEK kyuvetalari filtrlarni sozlash
Alangali fotometr (klassik)ko’rinishi	Alangali fotometrning zamonaviyko’rinishi
Tuproq donadorligini aniqlash uchun har xil o’lchamdagi elaklar to’plami

Foydalanish

1. 
   Elektrasboblari, slesarlikishlarivaasboblarnita’mirlashmalakalixodimlartomonidanamalgaoshiriladi. Mo’rilarmuntazamnazoratqilibboriladi.
   
2. 
   Asboblarningko’pchiligipastkuchlanishlitokbilanishlaganitufaylienergiyaningmuqobilkelibturishianalizlarningharbirpartiyasinio’zvaqtidao’lchabolishimkoniniberadi.
   

Himoyavositalari

Himoyavositalarigaquyidagilarnikiritishmumkin:

1. 
   Kimyoviylaboratoriyalardatanalarnihimoyaqilishuchunalbattaoqyokiranglixalatvaantikimyoviymoddabilanqoplanganfartukhisoblanadi.
   
2. 
   Kuchlikimyoviymoddalarbilankontaktvaqtidarezinaqo’lqopkiyishmaqsadgamuvofiqdir.
   
3. 
   Ko’zlarnihimoyaqilishuchunmaxsushimoyako’zoynaklarinitaqishlozim. Kontaktlinzalartaqqanxodimlargahimoyako’zoynaklarinitaqishshart.
   

Chiqindilarnitashlash

Ishlatibbo’lingankimyoviyreaktivlarsolinganidishvakonteynerlarustidabumoddato’g’risidagiyorliqbo’lishikerak. Suyuqliklarnifaqatgina, keraklitarzdasuyultiribolingandanso’ngginarakovinagato’kibtashlashlozim.Ba’zikimyoviyreaktivlarniumumiykanalizatsiyaquvurlarigatashlashmumkinemasliginidoimoyoddatutishlozim.

Harbirlaboratoriyaningengjiddiydushmani – buifloslanishbo’lib,uningmanbainitopishvabartarafetishkerakbo’ladi. Bundaymanbalarga

1. 
   Ichdanhosilbo’ladiganchang.
   
2. 
   Xonalarnitozalagandahosilbo’ladiganchang.
   
3. 
   Tuproqvao’simliknamunalarinianalizgatayyorlashdahosilbo’ladiganchang.
   
4. 
   Tekshirilayotgannamunalaryaqinidauchuvchanreaktivlarninoto’g’risaqlashoqibatidahosilbo’ladigansuyuqlikbug’lari.
   

Laboratoriyajurnalitutishvakimyoviylaboratoriyadaishlash

Harbiranalitiklaboratoriyaishlarivanatijalariniqaydetishuchunjurnaltutishilozim. Bujurnalishbajarilganligivaolingannatijalarninazoratqilishgaimkonberadiganhujjathisoblanadi.

Jurnaldabirinchinavbatda:

1. Analizbajarilayotgansanavavaqti;

2. Aniqlanayotgantuproqraqami;

3. Tuproqolinganjoymanzilivachuqurligi;

4. Hammaog’irliko’lchovlari;

5. Analizhajmi;

6. Titrlovchieritmanormalligi;

7. Etaloneritmalarkonsentratsiyasi;

8. Reaktivlartayyorlashningyozmabayonibo’lishizarur.

Jurnaldagiqaydlardoimoozoda, qisqavaaniq, birxiltartibdaolibborilishikerak.

Jurnaldaishbajarilayotgankunningsanasi, ishningnomihamdaqandayusulbilanbajarilishiniko’rsatishlozimvaqaydlaruchunalbattajadvaltuzilganbo’lishikerak. Bujadvaldaolinayotgannamunatartibraqami,manzili, kesmachuqurligi, kolbayokibyuksningtartibraqami, namunaog’irligi, titrlashmiqdorivaoxirgiustungachiqqannatijayoziladi. Harxilvaraqchalar, qog’ozbo’lakchalarigayozishnio’rganmasliklozim. Hafsalasizlikbilantartibsizyozilgannatijalaranalitikkanisbatanishonchsizlikuyg’otadi.Batartibqaydkilingannatijalarishningkandaydarajadabajarilganliginiko’rsatibginakolmasdan,natijalarnisolishtirishimkoninihamberadi. Harbiranalitikningmaqsadito’g’rivaishonchlima’lumotlarolishdaniboratbo’lishikerak.

Analiznibajarishdanoldinalbattaishningmohiyati, kimyoviyreaksiyalarnitushunibolish, ishtartiblarinibatafsilo’rganishlozim.

Reaktivlarro’yxatinituzib,ushbureaktivlaboratoriyadamavjudliginitekshirishvaalbattareaktivlarxususiyatinibilganholdaehtiyotchorasi, texnikaxavfsizligiqoidalarigarioyaqilishlozim.