O‗zbekistonrespublikasi oliyvao‗rtamaxsusta‘limvazirligi

Loyihalash  bosqichi  –  bitta  yoki  bir  nechta  ierarxik  darajalar  va 
aspektlarga  taalluqli  ob‘yektning  talab  qilingan  hamma  bayonlarini 
shakllantirishni  o‗z  ichiga  olgan  loyihalash  jarayonining  bir  qismidir. 
Ko‗pincha  bosqich  nomi  mos  ierarxik  darajalar  va  aspektlar  nomi  bilan 
bir  xil  bo‗ladi.  Masalan,  texnologik  jarayonlarni  loyihalashni  texnologik 
jarayonning 
printsipial 
sxemalarini 
ishlab 
chiqish, 
marshrut 
texnologiyasini  va  operatsion  texnologiyani  ishlab  chiqish  va  dasturali-
boshqariladigan  texnologik  jihoz  uchun  mashinali  olib  yuruvchilarda 
boshqaruvchi informatsiyani olish bosqichlariga bo‗lishadi. Katta integral 
sxema  (KIS)larni  loyihalashda  komponentlarni  loyihalash,  sxematexnik, 
funktsional-mantiqiy  va  topologik  loyihalash  bosqichlarni  ajratishadi. 
Birinchi  uchta  bosqich  o‗xshash  nomga  ega  bo‗lgan  funktsional  aspektli 
uch  ierarxik  darajali  masalalarni  yechish  bilan  bog‗liq.  Topologik 
loyihalash  bosqichi  KISni  loyihalashdagi  konstruktorlik  aspektdagi 
hamma ierarxik darajalarga taalluqli bo‗lgan masalalarni o‗z ichiga oladi. 
Hozirgivaqtdaikkitatuzilishko‗rinishimavjud, 
shakilbo‗yichao‗xshash,  lekinmaqsadvafaoliyatgayondoshishbo‗yichahar- 

---

40 
 
xil.  Bu —  tuzilish  loyihabiy  hujjatlarni  ishlov  bosqichi  (loyihalash 
bosqichlari)  va loyihalash jarayoni tuzilishi ko‗rinishda. 
Loyhaviy xujjat ishlov  bosqichi hisoblanadi: 
-  loyihalash  faoliyatidagi  ilmiy  muxandislik  mehnat  unimdorligini 
oshirish;  
-ishlov sifatini oshirish; 
-bozordagi raqobatbardoshlikni ta’minlash va yangi takomillashgan 
byumni barpo qilish va axolining o‘sib borayotgan talabini qondirish. 
 
 
 
 
 
Loyihalash bosqichlari 
 

---

41 
 
 
2.1-Rasm. Loyihaxujjatlariniishlovbosqichlari 
 
LoyihalashtirishbosqichlariGOST2.103-68[5]vaGOSTR15.201-
2000.[6]standartbilantartibgasolingan. 
Barcha 
bosqichlarni 
bajarish 
ketmaketligi  loyiha  jarayonlarini  ishlah  xujjatlari  rasmiy  tuzilishga  ega, 
qaysiki, qoida bo‗yicha, buyritmachi va bajaruvchilar   o‗rtasidagi rasmiy 
munosabatlarda foydalaniladi. 
Xujjatnio‗zibuyritmachioldidabajarilganishlarto‗g‘risidagihisobotuc
hun, 
tekshirishmumkinligiyokiboshqabajaruvchilarbilanqaytaishlov, 
ishlabchiqarishnitayyorlashvaekspluatatsiyajarayonidabuyimgaxizmatko‗r
satishuchunkerak. 
Boshqa tizimlarni o‗zining standarti bilan tartibga solinadi, masalan, 
avtomatlashtirilgan tizim  — GОST 34.601-90.[7] 
sanoat  tarmoqlaridagi  barcha  buyimlari  va  ishni  bajarish  bosqichlari 
tuzilishi    kоnstruktorlik  xujjatlarida,   loyihalash  jarayonida  «Nima  qilish 
kerak?»  savolga  javob  sifatida  belgilangan    Tuzilishning  asosiy 
bosqichlari 2 rasmda ko‗rsatilgan, tarkibiga: