O`zbеkistоnrеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа`lim vаzirligi islоm kаrimоv nоmidаgi toshkеnt dаvlаt tехnikа unеvirsitеti tеrmiz filаli

Gips butkasining normal kuyukligini aniqlash

Normal (optimal) quyuqlikdagi gips bo‘tqasi balandligi 10 sm, ichki diametri 5 sm bo‘lgan latun yoki mis sildindrdan bo‘shatilganda uning doira shaklidagi yoyilgan diametri 18 sm bo‘lishi kerak.
Normal quyuqlikdagi gips bo‘tqasi uchun suv gipsning og‘irligiga nisbatan 60-80% bo‘lishi kerak. Bu ko‘rsatkich gips sifatiga ko‘ra o‘zgaradi. Gips bo‘tqasining normal quyuqligi laboratoriyada Suttarda quyuqlik o‘lchagichi asbobida topiladi.
Kerakli o‘lchov vositalari va qo‘shimcha jihozlar: Suttarda suyuqlik o‘lchagichi, belkurakcha, gips qorish uchun idish, texnik tarozi, tarozi toshlari, po‘lat chizg‘ich, shisha plastinka, yumshoq latta, sekundomer, gips namuna, suv.

Ish tartibi

1. Suttarda quyuqlik o‘lchagichi oralig‘i 1.0 sm dan qilib doiralarga bo‘lib chiqilgan, diametri 24 sm li oyna listdan va latun yoki misdan ishlangan silindrdan iborat. Doiralarga bo‘lingan oddiy kog‘oz oyna list ustiga ikkinchi oyna listni qo‘yib uzaro qisib qo‘yiladi va sirti yumshok latta bilan yaxshilab tozalanadi. Uning doira markaziga ichki sirti namlangan latun yoki mis silindr qo‘yiladi va zudlik bilan gips bo‘tkasi tayyorlanadi.
2. Tayyorlangan gipsdan 300 g tortib olinadi va suv (150-210 ml li ya’ni 50-70% gips og‘irligiga nisbatan) tovoqcha qo‘yilib 60 sek. davomida oz-ozdan gips solib belkurakcha bilan bir xil qorishmaga ega bo‘lguncha korishtiriladi hamda 1 min. qorishmani tindirib qo‘yiladi.
Z. Bir minut tindirib bo‘lingandan keyin ikki marta chaqqon harakat
bilan qorishtirib, tezlik bilan silindrga solinadi. Gips bo‘tqasining ortikchasi namlangan pulat chizg‘ich bilan sidirib tashlanadi.
4. Gips bo‘tkasi bilan to‘lg‘azilgan silindr tik xolatda 15-20 sm balandlikka o‘ng ko‘l bilan tez ko‘tariladi. SHunda gips bo‘tqasi silindrdan tushib, doira shaklida yoyiladi. Agar yoyilish diametri 18 sm dan kichik bo‘lsa, suv kam qo‘shilganligini, 18 sm dan katta bo‘lsa, suv ko‘p qo‘shilganligini bildiradi. Ushbu sinash gips bo‘tqasining yoyilish diametri 18 sm bo‘lgunga qadar suv miqdorini ko‘paytirib yoki kamaytirib bir necha marta qaytariladi. Tajriba natijasida topilgan suv miqdori (gips og‘irligiga nisbatan % hisobida) shu gips uchun normal quyuqlik darajasi hisoblanadi.
Gips normal quyuqlik darajasini topishga hammasi bo‘lib (gipsni suvga solishdan boshlab to silindrni ko‘targuncha) 2 min. vaqt ketishi kerak.
Qurilish gipsining normal quyuqlanishi suvning miqdori 50 dan to 80% oralig‘ida bo‘ladi. Topilgan natijalar 13-jadvalga yozib boriladi.

13-jadval

Utkazilgan sinovlar	Sinash uchun Olingan gips og‘irligi, g	Suv miqdori, %	Bo‘tqaning suttarda doirasida yoyilish diametri, sm	Gips bo‘tqasining normal quyuqligi, %	Eslatma
1.
2.
3.

Xulosa. GOST talabiga mos keladi, mos kelmaydi (keraksizi o‘chirilsin).

10-LABORATORIYA MASHG‘ULOTI