O’zbekistonning mustaqilligi yo’lidagi dastlabki qadamlar. Prezidentlik boshqaruvining joriy etilishi. Qayta qurish va mustaqillik g’oyasi. I. Kari movning mamlakat rah bar, etib saylanishi

«Mustaqillik Dejlaratsiyasi» va ahamiyati. O’zbekistonda Prezidentlik lavozimining joriy etilishi Markazga qarshi kuchli zarba bo’ldi. Lekin shunga qara-masdan Markaz butun inkoniyatlarni ishga solib Ittifoqni saqlab qolish yo’lidan bordi. Biroq endigi vazi-yat bo’lakcha edi. Tarixiy haqiqatni, asrlar mobaynida shakllangan an'analar va urf-odatlarimiz, qadriyat-larmizni tiklash davom etardi. Markaz tish-tirnog’i bilan ittifoqdosh respublikalar va kichik xalqlarga zug’um qilayotgan bir paytda millat manfaatlari to’g’risida gapirish mumkin emasdi. Shuning uchun ham Islom Karimov O’zbekistonni tom ma'noda mustaqil mam-lakat sifatida tan oldirish yo’lini tutdi.

Shu tufayli O’zbekiston SSR Oliy Kengashining ikkinchi sessiyasi (1990-yil 20-iyun) Dek-laratsiyasi»ni qabul qildi. Uning kirish qismida shunday so’zlar yozilgan edi: «O’zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi Oliy Kengashi O’zbek xalqining davlat buri-lishdagi tarixiy tajribasi va tarkib topgan boy an'analari, har bir millatning o’z taqdirini o’zi belgilash huquqini ta'minlashdan iborat oliy maqsad haqqi, O’zbekiston-ning kelajagi uchun tarixiy mas'uliyatni chuqur his etgan holda, xalqaro huquq qoidalariga, umumbashariy qadriyatlarga va demokratik prinsiplarga asoslanib, O’zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasining davlat mustaqilligini e'lon qiladi».

Ta'kidlash lozimki, mazkur hujjat O’zbekiston qonunlaiining Ittifoq qonunlaridan ustuvorligini ta'-minladi. Shu bilan birga, «Mustaqillik Deklaratsiyasi» O’zbekistonning 1991-yil 31-avgustga qadar mavjud bo’lgan boshqaruv, huquqiy faoliyatini ta'minladi, barcha sohada mustaqil siyosat olib borish imkonini berdi. «Mustaqillik Deklaratsiyasi» O’zbekistonning mustaqilligi sari tashlangan juda muhim va zalvorli qadam bo’ldi.

O’zbekistondagi bunday voqealar, 1990-yil oxirla-riga kelib SSSR tarkibidan Litva, Latviya, Estoniya, Gruziya, Ozarbayjonning chiqib ketishi SSSR ning davlat butunligiga jiddiy ta'sir ko’rsatdi. Moskva 1990-yil kuzida Markaz bilan respublikalar o’rtasida-gi munosabatlarni yangilash yuzasidan muzokaralar jarayonini boshlab yubordi. Ittifoq markazi bunga majbur bo’ldi, zero, ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, mada-niy sohalarda uzilib qolayotgan o’zaro aloqalar, Markaz va respublikalar o’rtasidagi jarlikning ham bo’yiga, ham eniga kengayib, chuqurlashib borishi yangicha yo’lda ishlashni talab qilardi. Biroq, endi bunday imkoniyat qolmagan edi.

O’zbekiston hukumati, uning Prezidenti I.A. Karimov shunday murakkab sharoitda O’zbek xalqi man-faatlarini himoya qiluvchi yagona kuch bo’lib may-donga chiqdi. Fuqarolarga yakka tartibda turar joy qurish va shaxsiy tomorqa xo’jaliklari uchun yer uchastklari ajratish to’g’risidagi, qishloq infrastruk-turasini, aholining ijtimoiy ahvolini yaxshilash to’g’-risidagi farmonlar tobora murakkablashib borayotgan o’zbek xalqi ahvolini ma'lum darajada barqarorlashtiruvchi tadbirlar edi.