|
Hamma sudlarda ishlar ochiq ko‘riladi. Ishlarni yopiq majlisda ko‘rib chiqishga faqat qonunda belgilangan holatlarda yo‘l qo‘yiladi.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi fuqarolik, jinoiy va ma'muriy sud ishlari yuritish sohasida sud hokimiyatining oliy organidir.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Qoraqalpog‘iston Respublikasi oliy sudlar viloyat, shahar, tumanlararo, tuman sudlari va harbiy sudlarning sudlov faoliyati ustidan nazorat olib borish huquqiga ega.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi ishlarni birinchi instansiya sudi sifatidava nazorat tartibida ko‘radi. U o‘zi birinchi instansiya sifatida ko‘rgan ishlarni apellyasiya yoki kassasiya tartibida shikoyat berish (protest bildirish) huquqiga ega bo‘lgan shaxslarni xohishiga ko‘ra apellyasiya yoki kassasiya tartibida ko‘rishi mumkin. Apellyasiya tartibida ko‘rilgan ish kassasiya tartibida ko‘rilmasligi kerak.
Yigirma besh yoshdan kichik bo‘lmagan, oliy yuridik ma'lumotga, yuridik ixtisoslik bo‘yicha kamida uch yillik mehnat stajiga ega bo‘lgan hamda malaka imtihonini topshirgan O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi tumanlararo, tuman (shahar) sudi, xo‘jalik sudi sud'yasi bo‘lishi mumkin.
Oliy yuridik ma'lumotga hamda yuridik ixtisoslik bo‘yicha kamida besh yillik, shu jumladan, qoida tariqasida, sud'ya bo‘lib kamida ikki yillik mehnat stajiga ega bo‘lgan va malaka imtihonini topshirgan O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi Qoraqalpog‘iston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudi, O‘zbekiston Respublikasi harbiy sudi sud'yasi bo‘lishi mumkin.
Oliy yuridik ma'lumotga hamda yuridik ixtisos bo‘yicha kamida yetti yillik, shu jumladan, qoida tariqasida, sud'ya bo‘lib kamida besh yillik mehnat stajiga ega bo‘lgan va malaka imtihonini topshirgan O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi, Oliy xo‘jalik sudi sud'yasi bo‘lishi mumkin.
Xaqiqiy harbiy xizmatni o‘tayotgan, ofiserlar tarkibiga kiruvchi harbiy unvonga ega bo‘lgan va ushbu moddadagi talablarga javob beradigan O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi harbiy sud sud'yasi bo‘lishi mumkin.
Harbiy sudlar sud'yalariga «Umumiy harbiy majburiyat va harbiy xizmat to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, harbiy ustavlar, harbiy xizmatchilar uchun belgilangan, shuningdek, ushbu qonunda nazarda tutilgan huquqiy va ijtimoiy himoyalash choralari tatbiq qilinadi.
2005 yil 1 avgustda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘lim jazosini bekor qilish to‘g‘risida»gi Farmoni e'lon qilindi. Farmonga asosan O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksida belgilangan o‘lim jazosini umrbod yoki uzok muddatli ozodlikdan mahrum etish tariqasidagi jazo bilan almashtirish masalasi kun tartibiga qo‘yildi. O‘zbekistonda 2008 yilning yanvaridan boshlab o‘lim jazosi bekor qilindi va uning o‘rniga umrbod yoki uzoq muddatli ozodlikdan mahrum qilish jazo turi joriy etildi.
«Xabeas korpus» instituti joriy etildi, ya'ni 2008 yildan ehtiyot chorasi sifatida qamoqqa olishga sanksiya berish huquqi prokurordan sudga o‘tkazildi. Huquqni qo‘llash va sud amaliyotiga 2001 yildan boshlab yarashuv instituti kiritildi va u samarali faoliyat ko‘rsatmoqda.
Ombudsman. 2004 yil 27 avgustda «O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining inson huquqlari bo‘yicha vakili (ombudsman) to‘g‘risida» Qonun qabul qilindi. Jahonning rivojlangan davlatlarida inson huquqlariga rioya qilish va ularni himoya qilish vositasi sifatida Ombudsman instituti tashkil etilgan.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Inson huquqlari bo‘yicha vakili (ombudsman) mansabdor shaxs bo‘lib, unga davlat organlari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va mansabdor shaxslar tomonidan inson huquqlari hamda erkinliklari to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga rioya etilishi ustidan parlament nazoratini ta'minlash vakolatlari berilgan.
O‘zbekiston Respublikasining Inson huquqlari bo‘yicha vakili instituti inson huquq va erkinliklarini himoya qilishning mavjud shakllari hamda vositalarini to‘ldiradi. Ombudsman O‘zbekiston Respublikasining inson huquqlari to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini takomillashtirish va ularni xalqaro huquq normalariga muvofiqlashtirishga, xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga xizmat qiladi, fuqarolarning inson huquqlari sohasidagi ijtimoiy ongini oshirishga ko‘maklashadi.
Ombudsman o‘z faoliyatida O‘zbekiston Respublikasining Konstitusiyasi, qonunlari, boshqa qonun hujjatlariga, O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalariga shuningdek, xalqaro huquqning umume'tirof etilgan prinsip va normalariga amal qiladi.
Ombudsman o‘z vakolatlarini mustaqil hamda davlat organlari va mansabdor shaxslarga tobe bo‘lmagan tarzda amalga oshiradi va u O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga hisob beradi.
Ombudsman O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senati tomonidan besh yil muddatga saylanadi. Ombudsman lavozimiga nomzod O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalari ko‘rib chiqishi uchun O‘zbekiston Prezidenti tomonidan kiritiladi. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining va Senatining Ombudsmanni saylash to‘g‘risidagi qarori palatalarning majlislarida Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi deputatlari hamda Senati a'zolari umumiy sonining ko‘pchilik ovozi bilan qabul qilinadi.
Ombudsman nomzodi Oliy Majlis palatalarining majlislarida ko‘rib chiqilganidan keyin bu masala yuzasidan qabul qilingan uzil-kesil qaror O‘zbekiston Prezidentiga yuboriladi. Ombudsman o‘zining vakolatlari muddati tugagach, yangi ombudsman saylanguniga qadar o‘z vazifasini bajarishni davom ettirib turadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
