O‘zbekistonning eng yangi tarixi

3.

 

Mustaqillik arafasida respublikadagi ijtimoiy va siyosiy jarayonlar. 

O‘zbekiston mustaqillikka erishgandan so‘ng, tarixiy qisqa vaqt ichida 

katta  bunyodkorlik  ishlari amalga oshirildi.  Tarixiy nuqtai  nazardan qisqa 

vaqt  ichida  ulkan  zafarlar  qo‘lga  kiritildi.  Erishilgan 

muvaffaqiyatlarning 

asosida  nimalar  yotishini  tahlil  qilish,  xulosalar  chiqarish  kelajakdagi 

taraqqiyot uchun zamin bo‘ladi. Bunday farahli kunlarda o‘tmishga yana bir 

bor  nazar  tashlash,  ya’ni  mustaqillikning  qo‘lga  kiritilishi  arafasida 

respublikada hukm surgan ijtimoiy-

siyosiy vaziyatni ko‘z oldimizga keltirib, 

eslashimiz zarur. 

Mustaqillikka  intilish  xalqimiz  hayotida  u  yoki  bu  ko‘rinishda  sobiq 

Sovet  imperiyasi  hukmronlik  qilgan  davrda  ham  namoyon  bo‘lib  turdi.

 U 

---

faqat 1991 yilga kelibgina ro‘yobga chi

qdi. Buning bir qancha sabablari bor. 

Eng  asosiysi,  kishilik  jamiyatining  uzoq  tarixidan  ma’lumki,  har  qanday 

imperiya o‘zi yaratilgan kundan boshlab o‘limga mahkumdir. Chunki uning 

maqsadi mustamlaka mamlakat xalqlarini ezish, uning moddiy boyliklarini 

ta

lash bo‘ladi. Shunday maqsadni ko‘zlagani uchun ham u bo‘ysundirilgan 

xalqlarning tobora ko‘proq qarshiligiga uchraydi, ularni boshqarish brogan 

sari  qiyinlashib  boradi,  pirovard  natijada  imperiyaning  o‘zi  inqirozga  yuz 

tutadi. 

Sobiq SSSR hukmronligini yodga olsak, 80-yillarning ikkinchi yarmi va 

90-

yillarning  boshlarida  mamlakatda  umumiy  inqirozning  ko‘rinishlari 

yaqqol  namoyon  bo‘la  bordi.  Shuningdek,  O‘zbekistonda  ham  ishlab 

chiqarish asta-

sekin so‘na bordi. Masalan, 1987 yilda O‘zbekistonda milliy 

daromad  kishi  boshiga  1985  yildagiga  nisbatan  94,5  %  ni  tashkil  qildi. 

Ijtimoiy  mehnat  unumdorligi  1986

–

1990  yillarda  biron  marta  ham  1985 

yildagi darajaga yetib bormadi. Bu davrlarda sanoat va qishloq xo‘jaligining 

bir  qancha  sohalarining  nafaqat  kishi boshiga,  balki  mutlaq  miqdori  ham 

kamayib  ketdi.  Po‘lat,  traktor,  paxta  terish  mashinalari,  ekskavator, 

ko‘prikli kran, qog‘oz, paxta tolasi, shohi gazlama, go‘sht ishlab chiqarish 

miqdori  ancha  kamaydi.  Qishloq  xo‘jaligida  ham  paxta  va  sabzavot 

turlarining hosil

dorligi pasaydi. Aholiga maishiy xizmat ko‘rsatish, o‘rtacha 

ish haqi to‘lash va boshqa ijtimoiy ko‘rsatkichlar bo‘yicha O‘zbekiston

  

Rossiyadan  deyarli  ikki  barobar  orqada  qola  boshladi.  Ijtimoiy-

madaniy  sohalarga  e’tibor  tobora  kamayib  bordi.  Achinarlisi

  shundaki, 

maorif,  fan,  sog‘liqni  saqlash  oqsay  boshladi.  Agar  1985  yilda  maorif  va 

fanga,  umumiy  ijtimoiy-

madaniy  tadbirlarga  yo‘naltirilgan  mablag‘ning 

46,3  %  sarflangan  bo‘lsa,  1991  yilga  kelib  bu  ko‘rsatkich  25,2  %  gacha 

kamayib  ketdi.  Sog‘liqni  saqlas

h  va  jismoniy  tarbiya  sohasida  ham  bu 

ko‘rsatkich 18,0 % dan 12,7 %ga pasaydi.