O‘Zbekistondagi Mavjud Suv Muammolari Va Uning Jiddiy Oqibatlari Mavzusini O‘Qitish Metodikasi

JOURNAL OF ADVANCED
RESEARCH AND STABILITY (JARS) 
Volume: 01 Issue: 06 | 2021 
ISSN: 2181-2608
378 
6.
OCHILOV, Alisher. "JEWELRYC TRADITION IS A SOURCE OF STUDY OF BUKHARA 
HISTORY." Bayterek Uluslararası Akademik Ara
ş
tırmalar Dergisi 1.1: 105-116. 
7.
Ochilov, 
A. 
T. 
"DATING 
OF 
THE 
ZAMANBABA 
CULTURE: 
ASED 
ON 
ARCHAEOLOGICAL SOURCES." Theoretical & Applied Science 12 (2019): 589-591. 
8.
Очилов
, 
А
. 
Т
. (2021). 
БУХОРО
ВОҲАСИ
ШАКЛЛАНИШИДА
ЗАРАФШОН
ДАРЁСИНИНГ
ЎРНИ
ВА
ВОҲА
ТАРИХИЙ
ГЕОГРАФИЯСИГА
ДОИР
АЙРИМ
МУЛОҲАЗАЛАР
. 
Scientific progress
, 
1
(6), 933-938. 
9.
Ochilov A. 
Бухоро
воҳасида
олиб
борилган
илк
археологик
тадқиқотлар
//
ЦЕНТР
НАУЧНЫХ
ПУБЛИКАЦИЙ
(buxdu. uz). – 2021. – 
Т
. 4. – 
№
. 4. 

---

JOURNAL OF ADVANCED 
RESEARCH AND STABILITY (JARS)


JOURNAL OF ADVANCED
RESEARCH AND STABILITY (JARS) 
Volume: 01 Issue: 
ISSN: 2181
Бўлажак
 
Тарбиячиларни
Таълим
 
Бошқарув
Тайёрлашнинг
 
Бугунги
Асатова Дилдора 
Ўзбекистон, Навоий давлат педагогика институти 
2-босқич магистри 
 
Аннотация: 
Ушбу
мақолада
бошқарув
мактабгача
таълим
соҳасини
унга
қўйиладиган
талаблар
, 
фаолиятига
тайёргарлик
муассасаларидан
бошланиши
ҳ
Калит сўзлар:
мактабгача
Педагогик
 
кенгаш
, 
Кузатув
 
раҳбарликка
 
тайёрлаш
, 
бош
шакллантиришнинг
 
йўллари
клуби
.
Volume: 01 Issue: 06 | 2021 
2181-2608
379 
Тарбиячиларни
 
Мактабгача
 
арув
 
Фаолиятига
 
Бугунги
 
Кундаги
 Po
ли
 
Ўзбекистон, Навоий давлат педагогика институти 
арув
фаолияти
ҳамда
бошқаришда
раҳбар
ва
шунингдек
, 
раҳбарлик
олий
таълим
ҳақида
баён
этилган
мактабгача
 
таълимни
 
бошқариш
, 
кенгаши
, 
талабаларни
 
бошқариш
 
кўникмасини
 
, “
Раҳбар
 
минбари
” 

---

JOURNAL OF ADVANCED
RESEARCH AND STABILITY (JARS) 
Volume: 01 Issue: 06 | 2021 
ISSN: 2181-2608
380 
Билимлар
ва
интеллектуал
капитални
улардан
янада
самаралироқ
фойдаланиш
мақсадида
бошқариш
муаммолари
сўнгги
йилларда
биринчи
даражали
аҳамият
касб
этмоқда
. 
Айрим
ташкилот
назарияси
ва
амалиётида
билим
бошқарув
объекти
сифатида
қаралиши
лозимлигини
тан
олиш
тенденцияси
кузатилмоқда
. 
Корхоналарнинг
рақобарбардошик
даражасига
уларнинг
билимларни
шакллантириш
, 
жамлаш
ва
ривожлантириш
, 
уларнинг
негизида
инновациялар
яратиш
, 
охир
-
оқибатда
рақобат
соҳасида
барқарор
устунликка
эришиш
қобилияти
янада
кучлироқ
таъсир
кўрсатмоқда
. 
Менежерлар
амалда
, 
шу
жумладан
таълим
соҳасида
ҳам
бошқарув
функциялари
ва
методларини
қўллаш
мақсадини
қўймоқдалар
. 
Бу
ерда
шуни
қайд
этиш
лозимки
, 
таълим
муассасалари
менежментни
амалга
жорий
этишга
анча
кеч
киришганлар
ва
ҳанузгача
уни
қўллаш
борасида
саноат
корхоналаридан
анча
ортда
қолмоқдалар
. 
Таълим
тизими
учун
менежерлар
тайёрловчи
ўқув
юртлари
сўнгги
йиллардагина
пайдо
бўлди
. 
Бу
бир
қанча
омиллар
, 
чунончи
: “
Таълим
тўғрисида
”
ги
Қонунга
мувофиқ
узлуксиз
таълим
тизимининг
янада
ривожланиши
; 
таълим
-
тарбия
ва
хўжалик
масалаларини
ечишда
ўқув
юртларига
кенг
мустақиллик
берилиши
; 
таълим
соҳасида
халқаро
алоқалар
кенгайиши
ва
Ўзбекистон
бозор
иқтисодиёти
ривожланаётган
шароитда
ўқув
юртларини
бошқариш
иқтисодий
механизмларининг
кучайиши
билан
боғлиқ
.[3] 
Бизга
маълумки
, 
мактабгача
таълим
ташкилотлари
ўз
фаолиятини
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясига
, 
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Таълим
тўғрисида
”
ги
Қонунига
, “
Мактабгача
таълим
ва
тарбия
тўғрисида
”
ги
Қонунга
ва
Ўзбекистон
Республикасининг
бошқа
қонунларига
, 
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлиси
палаталари
қарорларига
, 
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
фармонлари
, 
қарорлари
ва
фармойишларига
, 
Вазирлар
Маҳкамаси
қарорлари
ва
фармойишларига
, 
Илк
ва
мактабгача
ёшдаги
болалар
ривожланишига
қўйиладиган
давлат
талабларига
, 
Умумий
типдаги
давлат
ва
нодавлат
мактабгача
таълим
ташкилотлари
тўғрисидаги
Низом
ва
ўз
уставига
мувофиқ
амалга
оширади
. 
Давлат
мактабгача
таълим
ташкилотига
Ўзбекистон
Республикаси
Мактабгача
таълим
вазирлиги
билан
келишув
бўйича
Ўзбекистон
Республикаси
Мактабгача
таълим
вазирлигининг
ҳудудий
бўлинмалари
томонидан
тавсия
этилган
номзодлар
орасидан
мактабгача
таълим
муассасаси
Кузатув
кенгаши
томонидан
танланадиган
мудир
раҳбарлик
қилади
. 
Давлат
мактабгача
таълим
ташкилоти
фаолиятига
мудир
жорий
раҳбарлик
қилади
ҳамда
давлат
мактабгача
таълим
ташкилотининг
Кузатув
кенгаши
ва
муассиси
олдида
ҳисоб
беради
. 
Қуйидагилар
давлат
мактабгача
таълим
ташкилотининг
бошқаруви
органлари
ҳисобланади
: 
Педагогика
кенгаши
; 
Кузатув
кенгаши
. 
Мактабгача
таълим
ташкилотининг
Педагогика
кенгаши
: 

---

JOURNAL OF ADVANCED
RESEARCH AND STABILITY (JARS) 
Volume: 01 Issue: 06 | 2021 
ISSN: 2181-2608
381 
мактабгача
таълим
ташкилотида
таълим
-
тарбия
жараёнини
такомиллаштириш
масалаларини
кўриб
чиқади
; 
мактабгача
таълим
ташкилотининг
иш
режасини
ва
педагог
ходимларининг
педагогик
юкламасини
белгилайди
; 
мактабгача
таълим
ташкилоти
таълим
дастурини
амалга
ошириш
натижаларини
баҳолайди
; 
мактабгача
таълим
ташкилотининг
боланинг
қонуний
вакиллари
билан
ҳамкорлиги
тартибини
белгилайди
; 
мактабгача
таълим
ташкилоти
педагог
ходимлари
малакасини
ошириш
, 
уларнинг
ижодий
ташаббусини
ривожлантириш
, 
таълим
жараёнига
фан
ютуқларини
ва
илғор
педагогик
тажрибани
жорий
этиш
масалаларини
муҳокама
этади
; 
мактабгача
таълим
ташкилоти
ходимларини
маънавий
ва
моддий
рағбатлантириш
масалаларини
кўриб
чиқади
; 
мактабгача
таълим
ташкилоти
раҳбари
ва
педагог
ходимлар
ҳисоботларини
эшитади
. 
Давлат
мактабгача
таълим
ташкилотида
болани
тарбиялаш
, 
шакллантириш
ва
ўқитишда
кўмаклашиш
мақсадида
Кузатув
кенгаши
ташкил
этилади
. 
Унинг
таркиби
ушбу
ташкилотга
борадиган
болаларнинг
қонуний
вакиллари
, 
унинг
ходимлари
, 
шунингдек
, 
нодавлат
нотижорат
ташкилотлар
вакиллари
орасидан
тузилади
. 
•
Мактабгача
таълим
ташкилотининг
Кузатув
кенгаши
: 
мактабгача
таълим
ташкилотини
ривожлантиришнинг
устувор
йўналишларини
белгилайди
; 
мактабгача
таълимнинг
туман
(
шаҳар
) 
бўлими
томонидан
тавсия
этилган
номзодлар
орасидан
мактабгача
таълим
ташкилоти
раҳбарини
сайлайди
, 
шунингдек
, 
уни
эгаллаб
турган
лавозимидан
озод
қилиш
бўйича
таклифларни
белгиланган
тартибда
киритади
; 
мактабгача
таълим
ташкилоти
раҳбарининг
унинг
фаолиятини
такомиллаштириш
юзасидан
кўрилаётган
чора
-
тадбирлар
, 
молия
-
хўжалик
ҳолати
, 
даромадлар
ва
харажатлар
, 
бюджет
, 
бюджетдан
ташқари
, 
ҳомийлик
ва
бошқа
маблағлардан
фойдаланиш
тўғрисидаги
ҳисоботларини
вақти
-
вақти
билан
эшитади
; 
мактабгача
таълим
ташкилоти
раҳбари
, 
педагог
ходимлар
ва
бошқа
ходимлар
фаолиятига
тааллуқли
ижтимоий
сўровлар
ўтказади
; 
туман
(
шаҳар
) 
мактабгача
таълим
бўлимларига
мактабгача
таълим
ташкилоти
ходимларини
рағбатлантириш
тўғрисида
таклифлар
киритади
. 
•
Мактабгача
таълим
ташкилотининг
Кузатув
кенгаши
қонун
ҳужжатларига
мувофиқ
бошқа
ваколатларни
ҳам
бажариши
мумкин
. 
•
Мактабгача
таълим
ташкилоти
Кузатув
кенгашининг
фаолиятини
ташкил
этиш
тартиби
Ўзбекистон
Республикаси
Мактабгача
таълим
вазирлиги
томонидан
белгиланади
. 

---

JOURNAL OF ADVANCED
RESEARCH AND STABILITY (JARS) 
Volume: 01 Issue: 06 | 2021 
ISSN: 2181-2608
382 
•
Мактабгача
таълим
ташкилотлари
раҳбарларининг
ҳуқуқлари
ва
мажбуриятлари
қонун
ҳужжатларида
, 
уставда
, 
бошқа
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларда
, 
шунингдек
, 
меҳнат
шартномасида
белгиланади
. 
•
Давлат
мактабгача
таълим
ташкилоти
раҳбарининг
лавозимига
қўйиладиган
малака
талаблари
Ўзбекистон
Республикаси
Мактабгача
таълим
вазирлиги
томонидан
белгиланади
.[2] 
•
Юқоридаги
маълумотларга
кўра
, 
мактабгача
таълим
ташкилотига
раҳбарни
Кузатув
кенгаши
тавсия
этар
экан
, 
МТТ
раҳбарлигига
қандай
номзод
бўлиши
лозим
ва
у
қачон
, 
қаерда
раҳбарликка
тайёрланади
? 
деган
саволга
жавоб
излаб
кўрамиз
. 
•
Олий
педагогика
таълим
муассасасаларида
мактабгача
таълим
соҳаси
учун
малакали
кадрлар
тайёрлаш
бўйича
“
Мактабгача
таълим
” 
бакалавриат
таълим
йўналиши
ҳамда
“
Таълим
ва
тарбия
назарияси
ва
методикаси
” (
мактабгача
таълим
)
магистратура
мутахассислиги
мавжуд
. 
Ушбу
таълим
йўналиши
ҳамда
магистратура
мутахассислигининг
малака
талабларига
кўра
, 
Мактабгача
таълим
бошқармаси
, 
Мактабгача
таълим
бўлимлари
ҳамда
мактабгача
таълим
ташкилотлари
учун
раҳбар
, 
педагог
, 
услубчи
, 
тарбиячи
тайёрланади
. 
•
“
Мактабгача
таълим
” 
бакалавриат
таълим
йўналишида
“
Мактабгача
таълимни
ташкил
этиш
ва
бошқариш
”, “
Мактабгача
таълим
менежменти
” 
ёки
“
Таълим
ва
тарбия
назарияси
ва
методикаси
” (
мактабгача
таълим
)
магистратура
мутахассислигида
“
Бошқаришнинг
илмий
асослари
” 
номли
ўқув
фанлари
бўйича
бўлажак
мутахассисларга
билим
, 
кўникма
, 
малакалар
берилсада
, 
бироқ
бу
предметлар
орқали
талабалар
фақат
назарий
маълумотлар
билан
чекланиб
қолишади
. 
•
Шу
сабабли
, 
олий
таълим
муассасаларида
бўлажак
мутахассисларга
таълим
-
тарбия
жараёнини
бошқаришнинг
илмий
-
амалий
масаларини
аудиторияда
ва
аудиториядан
ташқари
вақтларда
ечишга
ўргатиш
, 
бошқарувчилик
қобилиятини
шакллантиришни
тизимли
йўлга
қўйиш
лозим
деб
ҳисоблаймиз
. 
•
Бунинг
учун
, 
бўлғуси
МТТ
мутахассисида
таълим
-
тарбия
жараёнини
бошқариш
кўникмасини
шакллантиришнинг
қуйидаги
йўлларини
тавсия
этиш
мумкин
: 
олий
таълим
муассасаларида
тизимли
равишда
талабалар
ўртасида
“
Раҳбар
минбари
” 
клубини
ташкил
этиш
; 
давлат
раҳбарлари
, 
ташкилот
раҳбарлари
фаолиятини
ўрганиш
ва
дебатлар
уюштириш
; 
энг
зўр
бизнесмен
, 
тадбиркорлар
фаолияти
билан
танишиш
, 
учрашувлар
ташкил
этиш
; 
авторитар
, 
либерал
, 
демократик
услубларни
амалий
таҳлил
қилиш
(
турли
машғулот
, 
семинарлар
ташкил
этиш
); 
вилоят
, 
туман
(
шаҳар
) 
МТТлари
ва
уларнинг
бошқарув
фаолиятини
амалий
ўрганиш
; 
бошқарув
механизми
бўйича
хориж
тажрибалари
ўрганиш
ва
таҳлил
қилиш
кабилар
. 

---