|
Yig‘ma temir-beton buyumlari korxonasida mahsulot va ishlab chiqarishning xususiyatlari
Turli buyum va konstruksiyalami tayyorlash usulidan aynan birini tanlash o ‘sha usulning turi, texnologik o ‘ziga xosligi va ishlab chiqarish hajmiga bog'liq. Shu bilan biiga aynan bir buyumni ishiab chiqarishdagi texnik iqtisodiy ko‘ rsatkichlarni hisobga olish ham ahamiyatlidir. Tem ir-beton buyum larining yuzdan ortiq turiari mavjud. Ishlab chiqarishda tejam korlikka erishish uchun ulam ing turini im kon qadar kamaytirish lozim. T em ir-beton buyum lari quyidagi xususiyatlariga ko‘ra bo'linadi: qaysi yo‘nalishda ishlatilishiga ko‘ra — sanoat, uy, fuqaro qurilishi 272 uchun; bino yoki inshootdagi ishlatilish o ‘m iga ko‘ra — poydevor, torn qoplamasi, devor va boshqa hokazolar uchun; geometrik shakliga ko‘ra — ustunsim on, plitali, blokli, panjarali va h.k.; ko'ndalang kesimining shakli va xususiyatiga ko'ra — uzluksiz, g'ovak, qovurg'ali, qat-qat va h.k.; armatura qo'yilishining xususiyatiga ko'ra — betonli (armaturasiz), temir-betonli (oddiy yoki tortilgan armaturali); betonning turiga ko'ra — og'ir, yengil, yacheykali beton. Bir xil turdagi buyum lar, agar konstaiksiyasi va o'lcham i har xil bo'lsa, bir turli buyum ning o'lcham iga ko'ra yoki bir turdagi buyumga armatura turlicha joylangan, detallari har xil yoki texnologik tirqishlari turlicha bo'lsa, markasiga ko'ra farqlanadi. Tayyorlash texnologiyasidan unisi yoki bunisini tanlash buyumning shakli, uning o'lcham i, og'irligi, betonning turi va armatura qo'yilish usuliga ko'ra tanlanadi. K orxonaga rentabel ishlash im konini beradigan eng m aqbul ishlab chiqarish quvvatini tanlash qo'yilayotgan m ablag'ning hajm i, m ahsulot ta n n arx i va tra n sp o rt x arajatlarig a k o 'ra belgilanadi. K orxona ishlab chiqarish q u w a ti ikki m arta oshirilganda um um iy m ablag' sarfi 15—20%, yig'm a tem ir-b eto n buyum larining tannarxi esa 5—8% kam ayadi. M a’lum b ir qurilish tu ri (uy qurilishi, sanoat) u ch u n lozim bo'ladigan barcha m ahsulot tu rin i ishlab chiqarishga ixtisoslashgan tem ir-beton buyumlari zavodida bir nechta texnologik liniyalar mavjud bo'Iib, ularning har birida m a’lum b ir buyum tayyorlanadi va b u n day usul ishlab chiqarishni tejam li ishlaydigan qilib tashkil etish im konini beradi. T em ir-beton buyum lari sanoatida tayyorlanayotgan buyum ning nom i va ko'rinishiga k o 'ra korxonalar quyidagicha bo'linadi: ixtisoslashgan korxona — uy qurilishi korxonalari; yirik panelli uy qurilish korxonalari va sexlari; hajmiy-blokli uy qurilish zavodlari; zavod qurish kombinatlari; qishloq xo'jaligi qurilishi korxonalari; quvur, shpal, elektr ustunlari va boshqa m ahsulot turlarini chiqaruvchi to r ixtisosli zavodlar; tem ir-beton buyum lari chiqaruvchi universal zavodlar; sanoat korxonalari kom binatlari; tem ir-beton buyum lari poligonlari. 273 Ixtisoslashgan korxonalar (kombinat va zavodlar) bino va inshootlar montaji uchun lozim bo‘ladigan umumiy buyum va konstruksiyalami ishlab chiqaradi. Bunday korxonalaming ba’zi texnologik liniyalari m a’lum bir detalni ishlab chiqarishgagina ixtisoslashgan bo'ladi. Uy qurilishi korxon alari turli ko‘rinishdagi uylar uchun lozim bo‘ladigan buyum turiari va qurilm alarni tayyorlaydi. Bular sirasiga ichki, tashqi devor panellari, tosh qoplam alari, sanitar-texnik kabinalar, zinapoyalar, qo'shim cha elem entlar kiradi. Shuningdek, korxona ularning m ontajini ham bajaradi. U y qurilishi korxonasining m ahsuloti — tayyor uy bo'ladi. M am lakatim izda yirik panelli uy qurilishining k atta tajribasi to ‘plangan va yiliga 100—140 ming m 2 uy qurilishiga mo'ljallangan kom binatlarning um um iy loyihalari ishlab chiqilgan. Bunday korxonalarda turli tipdagi 9—16 qavatli uylar tayyorlanadi. H ajm iy-blokli uy qurilish zavodlari uy va jam oat binolari qurilishi uchun tayyor tem ir-beton elementlarini yetkazib beradi. Zavod qurish kom binatlarida sanoat inshootlari uchun umumiylashtirilgan buyum turiari tayyorlab chiqariladi. Bular sirasiga fermalar, kran osti balkalari, ustun, devor va tom panellarini kiritish mumkin. Bunday korxonalaming ishlab chiqarish quw ati yiliga 200 ming m 3 tem ir-beton buyumlarini tashkil etadi. Qishloq qurilish kom bin a tla ri chorvachilik m ajm ualari, ishlab chiqarish binolari, don om borlari, silos saqlash joylari, m adaniy va uy-joy binolari qurilishi uchun konstruksiyalar yetkazib beradi. Tor ixtisosli zavodlar konstruksiyasi va tayyorlash texnologiyasi bir xil b o ‘lgan stan d art buyum larni chegaralangan m iqdorda ishlab chiqarishga ixtisoslashgan bo'ladi. Bunday korxonalar sirasiga shpal tayyorlash, elektr ustunlari, m etro va shaxta tirkagichlari, tem ir-beton quvurlari tayyorlash zavodlari kiradi. U niversal zavod va poligonlar turli nomdagi har xil buyum larni ishlab chiqarishga m o'ljallangan. Bunday zavodlarda ixtisoslashgan zavodlarga qaraganda maxsus jihozlar kam roq bo'ladi. Turli m ah sulot ishlab chiqarish uchun uskunalam i qaytadan tayyorlash b u n day korxonalaming samaradorligini kamaytiradi.
1. KMK 3.03.04—98. Yig‘ma tem ir-beton konstruksiya va buyumlarni ishlab chiqarish
2.УзРСТ 702—96 Панели стеновые внутренные бетоные и железабетонные для жилых и общественных зданий.
3. Уз РСТ 679—96. Бетоны. Правила подбора бетона.
4. Б аж енов Ю . М ., К омар А. Г. Технология бетоных ва железобетонных изделий. — М. Стройиздат, 1984
Do'stlaringiz bilan baham: |
