O'zbekistonda yangi iqtisodiy siyosat va uning xususyatlari 1921-1922, 1925-29 yillardagi yer-suv salohiyati

XX asrning 20-30 yillarida O'zbekistonning ijtimoiy-siyosiy va madaniy xayoti. Ma'muriy buyruqbozlik tizimining shakllanishi. Siyosiy qatag'onliklari. 20- yillarning 2-yarmi, 30 yillarning boshlarida sovet xokimiyati uchun o'zining siyosiy va iqtisodiy mavqeyini yanada mustaxkamlanish davri bo'ldi. Istiqlolchilar kurashi, barcha ixtilodagi siyosiy partiyalar tugatilishi natijasida bolsheviklar mutlaq yakkaxokim partiyaga aylandi. U jamiyat ijtimoiy xayotining barcha jabxalarida o'z mavkuraviy ta'sirini o'tkazib bordi. Ayniqsa bu kishilarning ongini o'zgartirishda muhim omil bo'lgan ta'limda, ilmda va madaniyatda jiddiy tus oldi. Datlabki yillarda madaniyat va uni boshqarishi jabxalarida demokratik tamoyillar birmuncha mavjud bo'lib, xokimiyat maxalliy urf-odatlar va xususiyatlarni xisobga olishga majbur bo'lgan edi. Keyinchalik esa ma'muriy buyruqbozlik usullari keng quloch otib mustaxkamlanib borishi bilan yalpi ko'rsatkichlar ortidan quvish bolshevikcha «Madaniy inqilob» yo'li va usullari ustivorlik qila boshladi. 1929 yili turli bahonalar bilan uyushtirilgan «tozalash» kompaniyalarida o'zbek ziyolilarining dastlabki avlodi mahv etildi. Ular orasida Botu singari sovet tuzumiga sodiq yoki yozuvchilar ham bor edi. Ammo 1929-30 yillardagi «tozalash» bilan o'zbek xalqi va uning madaniyatini sovetlashtirish maqom ekanini tushungan davlat va partiya 1937 yilda adabiyotimiz va umuman madaniyatimizning eng sara arbablarini yo'q qilib, xatto ular nmini tarixdan o'chirib tashlash uchun barcha choralarni ko'rdi. A. Fitrat, Cho'lpon, A. Qodiriy, U. Nosir, Qozi Yunus, G'ulom, Zafariy singari yozuvchilar «xalq dushmanlari» deb e'lon qilingan.