O'zbekistonda sement sanqati

 

 

                       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

30 

 

    Mavzu:  Gidravlik ohak va romansement. 

                                          

                                                          Reja: 

 

          1. Gidravlik ohak 

          2. Romansement 

 

Odatda  tarkibida  6%  dan  20%  gacha  gil  aralashma  bo'ladigan  mergel 

ohaktoshlarni  eritib,  bir-biriga  yopishib  qolmaydigan  darajada  kuydirib,  keyin 

mayda tuyganda hosil bo'ladigan bogiovchi moddaga gidravlik ohak deyiladi. 

Gidravlik ohak tuyilgan so'ndirilmagan («tuyilgan so'ndirilmagan ohak») va 

kukun  holigacha  so'ndirilgan  (mayda  tuyilgan  so'nmagan  zarrachalar  aralashmasi 

bilan) ohak holida ishlab chiqariladi.. 

Qotish  tezligi  va  mexanik  jihatdan  qanchalik  mustahkamlanishiga  qarab, 

gidravlik ohak ikkiga bo'linadi: kuchli gidravlik ohak va kuchsiz gidravlik ohak. 

Ohakning  gidravlik  darajasi  gidravlik  (asosiy)  modul  (m)  miqdori  bilan 

aniqlanadi.  Gidravlik  modul ohak  (xomashyo)  tarkibidagi kalsiy  oksidi  va kislota 

oksidlari (yig'indisi)ning miqdor nisbati bilan ifodalanadi: 

 

m  =   ___      %CaO____________ 

               (SiO

2

 +Al

2

O

3

 + Fe

2

O

3

) 

 

Ohakda  faqat  havoda  qotadigan  CaO  qanchalik  ko'p,  ya'ni  asosiy  modul 

qanchalik  katta  bo`lsa,  uning  gidravlik  xossalari  shunchalik  past  bo'ladi,  chunki 

CaO  ko'p  bo`lsa,  ana  shunday  xossalarga  ega  boigan  boshqa  moddalar  (kalsiy 

silikat,  alyuminat  va  ferritlar)  kam  bo'ladi.  Masalan,  gidravlik  ohak  gidravlik 

modulining miqdori, 1,7-9 ga teng. Gidravlik moduli 1,7-4,5 ga teng boigan ohak 

kuchli  gidravlik  ohak,  moduli  4,5-9  gacha  bo`lgan  ohak  kuchsiz  gidravlik  ohak 

hisoblanadi. Gidravlik modul 9 dan ortiq bo`lsa, ohak amalda gidravlik xossalarga 

ega bo`lmaydi va u havoda qotadigan ohak hisoblanadi. 

Ikki kalsiyli  silikat  (2CaO  •  SiO

2

), ikki kalsiyli ferrit (2CaO • FeO

2

)  va bir 

kalsiyli alyuminat (CaO • A1

2

O

3

) kuydirilayotganda hosil bo'ladigan va kuydirish 

mahsulotini gidravlik xossali qiladigan birikmalardan hisoblanadi. CaO ning SiO

2

, 

A1

2

O

3

  va  Fe

2

O

3

  larni  ko'rsatilgan  birikmalar  tarzida  bog'lay  oladigan  eng  ko'p 

miqdori 1,7 - 1,8 og'irlik qismini tashkil qiladi. Gidravlik ohakning asosiy moduli 

odatda bir oz yuqori - 9 gacha, ko'pincha 3-5 bo'ladi, ya'ni gidravlik ohakda CaO 

ning 9 og'irlik qismiga 1 og'irlik qism kislota oksidlari to'g'ri keladi. Shunday qilib, 

gidravlik  ohak  tarkibida,  gidravlik  biriknialar  -  kalsiy  silikatlar,  alyuminatlar  va 

ferritlar  bilan  birgalikda  ozmi-ko'pmi  erkin  CaO  ham  bo'lishi  mumkin.  Shunga 

ko'ra,  gidravlik  ohak  ishlab  chiqarish  xususiyatlari,  uning  xossalari  va  ishlatilish 

sohalari ham har xil.