O’zbekistonda innovatsion iqtisodiyotni shakllantirish muammolari va yechimlari

Toshkent Moliya instituti

Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.

insoniy hususiyatlarni rivojlantirishga ko’mak beradi. Ammo ba’zi zamonaviy salbiy milliy qadriyatlar (qalbaki diplomlar olish va bu bilan faxrlanish, tanish-bilishchilik yoki katta pul evaziga oily o’quv yurtlariga kirib, yuzaki bilim olishga intilish, katta sarf-xarajatlar bilan bog’liq to’y va tantanalar uyshtirish, moddiy boyliklarga o’ta o’chlik va bunday hislatlarni tashviqot qilish va boshqalar) va milliy axborot vositalarining xozirgi holati iqtisodiyot uchun zarur bo’lgan innovatsion hususiyatlarni rivojlantirishga halaqit ham beradi. Ko’pchilik yurtdoshlarimizning katta moddiy boylikka egalik qilishni va bilim emas, balki pul topish uchun chet ellarga ketishni orzu qilishi va barcha kuchlarini shu sohta orzularga yetish uchun yo’naltirilishi strategik jihatdan juda ham havfli holatdir. Bunda AQSh prezidenti Djon Kennedining quyidagi so’zlarini esga olishimiz mumkin: “Sen vatanim menga nima berdi deb savol bermagin, balki aksincha, men vatanga nima berdim deb o’zingga savol bergin”. Demak, vatan manfaatlari yo’lida xormay-tolmay mehnat qiladigan innovatsion insonlarni yetishtirish uchun yuqorida ko’rsatib o’tilgan salbiy holatlardan qutulish yo’llarini topish va hayotga tadbiq qilish zamona talabi bo’lib qoldi desak, also yanglishmaymiz. Yoshlarga chet ellarda o’qish va yangi texnologiyalarni o’rganish uchun (albatta, so’zsiz qaytib kelish sharti bilan) yetarlicha sharaoit yaratish va o’z mamlakatimizda bilimli insonlarning mavqeini imkoniyat boricha ko’tarish yuksak maqsadlarga aynan mos bo’lar edi. Shuday qilib, iqtisodiyotni innovatsion yo’lga o’tkazish va bu yo’nalishda hizmat qiladigan inson kapitalini yaratish mamlakatimizning eng muhim va hayotiy masalalaridan biridir. Buning uchun inson kapitali tuzilishida innovatsion hususiyatlarini

74

Toshkent Moliya instituti

Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.

rivojlantirish, insonlarning va mehnat jamoalarining intellectual mulk yaratish ko’nikmalarini rivojlantirish, boshqa mamlakatlardan yangiliklarni ijodiy o’zlashtirish va ularni tezkorlik bilan hayotga tadbiq qilish kerak bo’ladi. Bu vazifani eng oldin barcha ta’lim muassasalarida, shu jumladan maktablarda, litseylarda, kollejlarda, oily ta’lim muassasalarida va ilmiy tashkilotlarda amalga oshirish kerak bo’ladi. Ilm-fan, iqtisodiyot, texnika va ishlab chiqarichning birgalikda hamohang ishlashi amalga oshirilsagina, innovatsion faoliatni hayotning barcha jabhalarida amalga oshirish mumkin bo’ladi. Endi mamlakatimiz iqisodiyotning turli hil hayotiy muhim sohalarida innovatsion texnologiyalarning qanday rivojlanish istiqbollari va imkoniyatlari mavjudligini imkoniyat darajasida ko’rsatib va holisona tahlil qilib chiqamiz. Bunda ko’p tarmoqli iqtisodiyotimizda xuddi shunday ishlarnigina amalga oshirish o’ta muhim ahamiyat kasb etadi degan fikrni ta’kidlashdan uzoqdamiz, albatta. Bu fikrlar va takliflarni faqatgina innovatsion rivojlanish yo’nalishlarini taxminan o’z chegaralangan bilimlarimizga asosan ko’rsatib berish niyatidagina oshkor etayapmiz holos.

Innovatsion iqtisodiyotni rivojlantirishga inson kapitalini jalb qilish va uning sifatini yaxshilash uchun ilmiy, texnik, boshqaruv va biznes sohalarning mutahassislarini jalb qilgan holda ta’lim dasturlari va yangi o’quv rejalari ishlab chiqish lozim. Bundan maqsad – o’quvchilarda ilmiy izlanishlarga qiziqish uyg’otish, fundamental fanlar bo’yicha tayyorgarlik qarajasini oshirish va ularni innovatsion tadbirkorlikka o’rgatishdir. O’quvchilarning kasbiy tayyorgarligini kuchatirish uchun maktab, litsey va kollejlarda amaliy injenerlik va texnikaviy ma’lumot

75