O’zbekistonda innovatsion iqtisodiyotni shakllantirish muammolari va yechimlari

Toshkent Moliya instituti

Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.

chiqarish “nay-xay” lariga ega bo’lgan bevosita horijiy investitsiyalarni amalga oshirgan kompaniyalarni ishlab chiqarishni yo’lga qo’yish va mahsulot ishlab chiqarishni boshlash sharti bilan 50% li miqdorda soliqdan ozod qilish investitsiyalarga bo’lgan qiziqishni oshirar edi. Texnologiyalar transferi sohasiga hizmat ko’rsatish bilan shug’ullanadigan nodavlat va notijorat tashkilotlarining faoliyatidan olinadigan daromadga ham tegishli normativ-huquqiy baza asosida soliq afzalliklari berish ijobiy natija berar edi. Umuman, yaqin bir necha yillar ichida mamlakat iqtisodiyotida innovatsion jarayonni samarali rivojlantirish uchun imkoniyat darajasida rivojlangan mamlakatlarning ilmiy-texnik va ishlab chiqarish texnologik imkoniyatlaridan foydalanish maqsadga muvofiq bo’lar edi. Bu ish yuqori samarali yangi texnologiyalarga litsenziyalar sotib olish va ularni O’zbekistonlik olimlar va injener-texnik xodimlar yordamida ishlab chiqarishga tadbiq qilish va bozorlarga chiqarish orqali ham amalga oshirilishi mumkin.

Ommaviy axborot vositalarida innovatsiyalarning tashviqoti keng aholi ommasining ijodiy faolligini oshiradi hamda yangicha firklaydigan insonlarni va ijod qilishga undaydigan yangihca hayot tarzini vujudga keltiradi. Shuning uchun ham innovatsiyalarning ijtimoiy-siyosiy ahamiyatini keng tashviqot qilish davlat information siyosatining asosiy masalalaridan biri bo’lishi lozim. Bu muammoni hal qilish jamiyat a’zolarida mamlakatning innovatsion rivojlanishiga nisbatan katta qiziqish va ijobiy yondoshuv uyg’otadi. Buning uchun esa aholi hayoti sifatini oshirish va uning moddiy ta’minlanishini yaxshilash uchun innovatsiyalar hayotiy muhimligini televidenie, radio, oynoma, kunnoma va electron nashrlarda hamda turli anjumanlarda batafsil

156 Toshkent Moliya instituti

Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.

tushuntirish zarur bo’ladi. Ommaviy axborot vositalarida ilmiy, texnik va boshqaruv bo’g’ini xodimlarining, innovatsion korxona va tashkilotlar namoyondalarining chiqishlarini tashkil qilish, ilmiy-amaliy konferentsiyalar o’tkazish, ijtimoiy-tematik reklamalar tarqatish, internet saytlari yaratish, mamlakat innovatsion siyosatini tushuntiruvchi va tashviqot qiluvchi xujjatli va badiiy filmlar yaratish kabilarni shu tadbirlar jumlasiga kiritish mumkin.

Innovatsiyalarni yaratish, tarqatish va hayotga tadbiq qilish uchun iqtisodiyotning turli sektorlarida ijobiy ishchanlik muhitini hosil qilish juda muhimdir. Buning uchun mamlakatda biznes yuritish qulay bo’lishi va iqtisodiyot shaffof hamda raqobatbardosh bo’lishi talab etiladi. Shu jumladan, O’zbekistonda innovatsion o’zgarishlarni jadallashtirish uchun eksport-import operatsiyalariga, soliqqa tortishga oid qonunlarga va valuta bilan ishlash bo’yicha tartib-qoidalarga tegishli o’zgartirishlar qilish maqsadga muvovif bo’lar edi.

Halqaro savdo uchun yaxshi sharoitlar yaratilishi nafaqat mamlakatdagi biznes muhitini yaxshilash, balki boshqa mamlakatlardan texnologiyalar transferi va zamonaviy bilimlar tarqalishi uchun ham o’ta muhimdir. Masalan, innovatsiyalarni joriy qilayotgan yoki qilgan davlatga tegishli va hususiy korxonalarni mahsulot eksport qilishdan tushgan valyuta tushumlarining barchasini majburiy tarzda davlatga sotishdan ozod qilish O’zbekiston iqtisodiyotining yuqori texnologiyali sektorlarini rivojlantirishga imkon berar edi. Undan tashqari, eksport va import operatsiyalarini amalga oshirish jarayonini soddalshtirish, uning muddatlarini qisqartirish va bojxona jarayonlarini osonlashtirish tashqi savdo uchun shart-sharoitlarni yaxshilashga hizmat qilgan bo’lar edi.

157