|
Toshkent Moliya instituti
Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.
Vazirliklar tomonidan innovatsion ishlanmalarning samarali ravishda koordinatsiya qilinmasligi tufayli, bir Vazirlik doirasida olingan innovatsion natijalarning boshqalariga bildirilishi va tezkorlik bilan nuzhalanishi amalga oshmayapti;
Ta’lim muassalari, ilmiy tashkilotlar va ishlab chiqarish korxonalari orasidagi ilmiy, amaliy va texnik kooperatsion aloqalarning juda sustligi;
Ilmiy-texnik mahsulotlar bozori vositasida mavjud innovatsion yangilklarni tijoriy ravishda ishlatish yo’lga qo’yilmaganligi va innovatsion menejmentning zamonaviy usullarining rivojlanmaganligi;
Respublikadagi yetakchi ishlab chiqarish korxonalarining innovatsion faolligi past darajada. Buni innovatsion potentsial kamchilligi, pul mablag’larining yetishmasligi, yangiliklar kiritishning qimmatligi, katta tavakkalchilikka tayyorgarlik yo’qligi va mablag’larning qoplanish muddati uzoqligi bilan tushuntirish mumkin;
Ommaviy axborot vositalarida yangi texnologiyalar, innovatsion mahsulotlar va hizmatlar, ularning noyob (unikal) imkoniyatlari va bozorlari haqida ma’lumotlar juda ham kam darajada berilishi. Buning uchun televidenie va radioda alohida dasturlar tashkil qilish va internetda innovatsiyalar portali yaratish maqsadga muvofiq bo’lar edi;
Innovatsion tadbirkorlik va biznesning rivojlanishi maqtovga sazovor darajada emasligi tufayli, ishlab chiqiladigan innovatsion davlat dasturida bunga alohida ahamiyat berish lozim bo’ladi;
Aholining, o’quvchi yoshlarning hamda tadbrikorlarning innovatsion madaniyat darajasi yuqori emasligi esa barcha viloyat va katta shaharlarda mahsus innovatsion savodsizlikni tugatish kurslari
151
Toshkent Moliya instituti
Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.
tashkil qilib, uning faoliyatini Vazirliklar miqyosida muvofiqlashtirishni taqozo qiladi.
Ushbu muammolari tezkor muddatlarda va maqsadga muvofiq tarzda hal qilmaslik O’zbekiston Respublikasi ozir-ovqat sanoati va iqtisodiyotning boshqa tarmoqlarida ularning innovatsion potentsalini muvaffaqiyatli tarzda rivojlantirishga halaqit berib, mamlakatimizning innovatsion imkoniyatlaridan to’la-to’kis foydalanish va aholining ta’minot dajasini oshirish imkonini bermaydi.
11. O’zbekistonda innovatsion iqtisodiyotning rivojlanish yo’nalishlari
Bizda ko’pchilik aholi qatlami bo’g’inlari va o’rtacha darajaga mansub bo’lgan ilmiy-texnik xodimlar “innovatsion iqtisodiyot” nima ekanligini yaxshi tushunmaydilar, ammo rivojlangan g’arb va sharq davlatlarida buni har bir ilmiy-texnik xodim ta’lim muassasalarida o’qitiladigan iqtisodiyot fanlaridan juda yaxshi biladilar. Bizdagi oliy ta’lim olgan va ilm-texnikadan biroz xabardor bo’lgan ko’pchilik mutahassislar innovatsion iqtisodiyotni barchaning novator (yangilik kirituvchi) bo’lishi deb tushunishadi. Ammo dunyo miqyosidagi ta’lim muassasalarida innovatsion iqtisodiyot o’ziga xos ma’noda va ma’lum bir fan sifatida o’rganiladi. Innovatsion iqtisodiyotning boshqa mahsus dunyoviy fanlardan asosiy farqi shundaki, unda halqaro miqyosdagi ilg’or texnologiyalar bozori va bu bozorda samarador faoliyat ko’rsatish usullari o’rgatiladi. Texnologiyalar va shu bilan birgalikda intellectual mulkka egalik qilish huquqi – xuddi shular barcha ishlab chiqarish korxonalari uchun investitsion jarayonning asosidir. Boshqacha qilib aytganda, tadbirkor, misol sifatida kiyim-kechak ishlab chiqarmoqchi bo’lsa, u o’z faoliyatini birinchi navbatda mavjud zamonaviy
152 Toshkent Moliya instituti
Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.
texnologiyarni o’rganish va ulardan eng yaxshisini tanlab, sotib olishdan boshlashi lozim. Bizda esa agar tadbirkor kiyim-kechak ishlab chiqarmoqchi bo’lsa, u ishni jahondagi ilg’or texnologiyalarni shu sohadagi ilmiy-texnik xodimlarni jalb qilgan holda qiyosiy o’rganmasdan turib, tayyor uskunalar sotib olishdan boshlaydi. U mavjud texnologiyalarni yaxshi o’rganmagani tufayli, ko’pincha bu uskuna eski, hisobdan chiqarilgan yoki ma’naviy jihatdan eskirgan bo’lib chiqadi. Shu sababli, endi u hech qachon boshqa mamlakatlardagi tadbirkorlar bilan raqobat qila olmaydi va o’z mahsulotlarini chet mamlakatlarga chiqarishga imkon topa olmaydi yoki chiqara olsa ham, texnologiya eski bo’lgani tufayli, katta foyda ola olmaydi va raqobatga dosh bera olmay, ishi kasodga uchrashi mumkin. Bilimlarga asoslangan innovatsion iqtisodiyot esa intellectual mulk bozoriga (texnologiyalarga bo’lgan huquqlar bozoriga) nisbatan ko’rib chiqilsa, butunlay boshqa rivojlanish mantiqiga ega bo’ladi. Endi bu kimdir tomonidan mukammallashtirilgan zamonaviy stanok yoki asbob-uskunalar emas, balki shu sohada professional darajada fan va texnika arboblari tomonidan chuqur firklab yaratilgan texnologik jarayondir. Shundan so’nggina yaratilgan tajribaviy texnologiya investorlarga sotiladi va ular sinov tariqasidagi ishlab chiqarish jarayonini boshlaydilar. Agarda shu holda tajriba sifatida ishlab chiqarilgan mahsulot sufati jahon miqyosidagi talablarga javob bersagina, stanoklar texnologiya bilan birgalikda sotib olinadi. Bizda esa oqibatini chuqur o’ylamasdan va tegishi ilmiy-texnik izlanishlar qilmasdan turib, tavakkaliga stanok va uskunalar sotib olinib, ishlab chiqarishni yo’lga qo’yish keng tarqalgan. Innovatsion jarayon natijasida tashkil qilinadigan zamonaviy sanoat
153
Do'stlaringiz bilan baham: |
