Oʻzbekistonda 20-30-yillarda ilm-fan

TASSRni tashkil qilinishi
Sovet hokimiyati mutasaddilari qanday qilib bo‘lmasinTurkistonda chuqur ildiz otish, mahalliy xalqlarni o‘z izmilariga bo‘ysundirish, asta-sekin ularning ishonchini qozonib, sovet tuzumi qurilishi jarayoniga faol jalb qilish sari astoydil kirishdilar. Ular kelgusida mahalliy vatanparvar kuchlarning Turkiston Muxtoriyatiga o‘xshagan xalq hokimiyati boshqaruvini yangidan qayta tiklashiga izn bermaslik uchun sovet hokimiyatchiligiga milliy, mahalliy shakl-shamoyil berishni o‘z oldilariga maqsad qilib qo‘ydilar. Bunga erishishuchun barcha usullar-u, ta’sir ko‘rsatish vositalari ishga solindi. Sovet hokimiyati, Turkistonda sovetavtonom respublikasini tuzish tashabbusi-yu uni bevosita tashkil qilish ishlari bilan shug‘ullandi. Jumladan,sovet hukumatining favqulodda komissari P. A. Ko-bozev RSFSR millatlar ishi komissarligi xodimlari X. Ibragimov, A.Sh. Klevleyev singarilar bu ishda bosh-qosh bo‘ldilar. Ular Markaz elchilari sifatida mahalliy sovet rahbarlari bilan yaqin hamkorlikda yerliaholi o‘rtasida zo‘r berib sovet hokimiyatini qo‘llab-quvvatlashga, uning milliy siyosatini izchil amalga oshirishga da’vat etib faol tushuntirishlar olib bordilar.Turkistonda sovet avtonomiyasi (muxtoriyati)ni rasmiy tashkil qilish masalasi 1918-yilning 20-aprelidan 1-mayigacha Toshkentda bo‘lib o‘tgan o‘lka sovetlarining V syezdida ko‘rib chiqildi. Bolsheviklar fraksiyasi taklifi asosida syezd qabul qilgan «Turkiston sovet respublikasi to‘g‘risida qoidalar»da RSFSR tarkibiga kiruvchi TASSR — Turkiston avtonom sovetsotsialistik respublikasi ekanligi e’lon qilindi.Turkiston avtonom respublikasining hududiy chegaralari belgilandi. Uning oliy qonun chiqaruvchi organi sifatida ishchi, askar, dehqon va musulmon-dehqonlar sovetlari syezdi, uning doimiy faoliyat yurituvchi organi qilib esa Markaziy Ijroiya Qo‘mita belgilandi.O‘lkaning boshqaruvi, uning ijroiya funksiyalari Xalq Komissarlari Kengashi tasarrufiga berildi. Joylarda esa mahalliy sovetlar va ularning ijroiya qo‘mitalari hokimiyat funksiyalarini bajarishlari kerakligi ta’kidlandi.O‘lka syezdi Turkiston aholisining ko‘p millatli tarkibini hisobga olib, hukumat qoshida milliy ishlar xalq komissarligini tashkil qildi. Joylarda uning bo‘limlarituzilib, ularning zimmasiga turli millat kishilari o‘rtasida qizg‘in tashkilotchilik va siyosiy ish olib borish,milliy manfaatlarni himoya qilish vazifasi yuklatildi. O‘lka syezdida respublikaning hokimiyat organlari tuzildi. Turkiston respublikasi qonun chiqaruvchi organi — Markaziy Ijroiya Qo‘mitasining jami 36 a’zosidan atigi 9 nafari mahalliy millat kishilari edi.Uning raisi etib favqulodda vakolat egasi, Bolshevik P.A.Kobozev saylandi. Shuningdek, bolshevik F.I.Kolesov boshchiligida 16 kishidan iborat tuzilgan hukumat — XKS tarkibiga ham 3 nafar mahalliy millat vakillari kiritilgandi, xolos
NEP
Yangi iqtisodiy siyosat (NEP) - 20-asrning 20s yilda inqirozdan chiqib Sovet Ittifoqi bartaraf bolsheviklar partiyasi iqtisodiy chora-tadbirlar majmui. Biz NEP qisqa haqida gapirish bo'lsa, u xususiy tashabbuslar bir yuksalish bo'ladi. Nep bir ko'rinishi sifatida ta'riflash mumkin birinchi iqtisodiy o'zgartirish, mos ravishda 1922-1923 yilda boshlangan. Asosiy faoliyati NEP (qisqacha) - odamlarning hayotini yaxshilashga qaratilgan harakatlar.Avvaliga u qayta tiklash uchun zarur bo'lgan pul tizimi oziq-ovqat mahsulotlari va sanoat mollari bilan savdo qadam tomonidan mamlakat. Bolsheviklar o'z qattiq uyqu mamlakatdagi iqtisodiy vaziyat bartaraf etish uchun rejalashtirilgan dasturi misli ko'rilmagan tark qilish kerak edi.
Nep mohiyati nima tushunish uchun, urush kommunizm siyosati bilan solishtirish.

parametrlar	urush kommunizm	Yangi iqtisodiy siyosat
iqtisodiyotning vazifalari	kommunistik munosabatlarning dolzarb qurish; pul tizimi bekor; urush oqibatlarini bartaraf	pul aylanmasi tiklash; cheklangan miqdorda xususiy tashabbusni ruxsat
Qishloq xo'jaligi	rekvizitsiya; bir nazorat tarzda oziq-ovqat tarqatilgan iste'molchilarning komünler, ta'sis etish; bor edi kambag'al qo'mitalari shaxdam qadam bilan jang qilish uchun bir sinf organlari sifatida	pul to'lash mumkin profitsiti soliq almashtirish; o'z mahsulotlarini sotish uchun imkoniyat; , Ta'lim tamoyili ixtiyoriy bo'lgan qishloq joylarda, birinchi umumiy iqtisodiyotni keldi
Sanoat	barcha korxonalar to'la milliylashtirish; bevosita asosiy nazorat tomonidan boshqariladi ob'ektlar (turli vaqtda 50 20 bor edi