O‘zbekiston zamini /2019 Tahrir hayʼati

O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
85
yuradigan ajoyib o‘simliklardan biri. Pistiya – 
duxobasimon to‘lqinli yashil-havorang barglaridan 
yirik tubbarg (rozetka) hosil qiladi. Voyaga 
etgan pistiya o‘simligining bo‘yi O‘zbekiston 
sharoitlarida 20-40 sm ga etadi. Poyasi qisqa
5-8 sm, barglari qayiqsimon 15-22 sm. uzunlikda 
(1-rasm). Pistiya urug‘lari yordamida ham, 
vegetativ yo‘l bilan ham ko‘payadi, ammo ko‘proq 
– vegetativ usulda. Chorvachilik komplekslari va 
sanoat korxonalari oqova suvlarida o‘stirilgan 
pistiya katta miqdorda biomassa (1 kg/m2
sutkada) hosil qiladi. O‘simlikning yalpi gullashi 
va urug‘larining pishishi issiq davrda (iyun-
avgust oylarida) kuzatiladi. Kuzda urug‘lar kam 
hosil bo‘ladi va ular pishishga ulgurmaydi.
Pistiyaning ro‘vagi so‘ta bo‘lib, uning 
yuqori qismida erkak va pastki qismida urg‘ochi 
guli joylashgan. Pistiya o‘z-o‘zidan gidrofil yo‘l 
bilan changlanadi (avtogamiya). Ayrim hollarda 
chetdan changlanishi (ksenogamiya) va bir 
o‘simlikda (geytenogamiya) entomofiliya yo‘li 
bilan changlanish ham uchraydi.
Ildiz tizimi popuk bo‘lib, uzun 
kipriksimon ko‘p yosh ildizlardan tashkil topgan
bo‘lib, uzunligi 50-60 sm.gacha yetadi. Poyasi 
 1-rasm.
 Laboratoriya sharoitida o‘stirilgan pistiya
kalta bo‘lib, barglari qayiqsimon, ildizga yaqin 
barglari qalin tubbarg hosil qiladi. Barglarining 
yuqori qismi duxobasimon, yashil rangda 9-12 ta 
bo‘rtib chiqqan tomirlari mavjud. Suv yuzasida 
oson turishiga sabab – barglari bulutsimon 
(g‘ovak) to‘qimadan iborat bo‘lib, havo to‘lgan 
bo‘shliqlari bor. Ochiq maydonlarda may oyining 
oxiridan noyabr oyigacha, issiqxona sharoitida 
esa yil bo‘yi gullaydi.
Pistiya barg qo‘ltig‘ida hosil bo‘ladigan 
yotiq novda (stolon) yordamida vegetativ 
ko‘payadi. Stolonlarning chetida yangi o‘simta 
shakllanadi. Yosh o‘simlikda odatda o‘sish 
konusida 4 ta barg hosil bo‘ladi. Vegetatsiya davrida 
bir o‘simlikda 4-5 doira hosil bo‘lishi mumkin. 
Pistiyaning mevasi quruq, ochilmaydigan meva-
ko‘sak bo‘lib ko‘p urug‘larga ega. Urug‘lari 
uzunchoq-silindrsimon 
(1,5-3mm) 
bo‘lib, 
1000 dona urug‘ining massasi 2,1-2,2 grammni 
tashkil qiladi.
Eyxorniya - suv giatsinti, suv safsari deb 
ham ataladi. Eyxorniyaning vatani – Janubiy 
Amerikadir (2-rasm).
Eyxorniya dunyoning barcha tropik 
mintaqalarida tarqalgan. Eyxorniya tiniq yashil 
 2-rasm.