O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi muhammadolim muhammadsiddiqov

Saudiya Arabistoni
. Saudiya Arabistoni va Turkiya munosabatlari 
haqida so’z borganda, ularning ko’p masala yuzasidan fikrlarining mos 
kelishini ko’rishimiz mumkin. Ayniqsa bu boshqa davlatlarga nisbatan 
siyosatida namoyon bo’ladi. Masalan, ularning Falastin, mintaqaviy 
xavfsizlik, terrorizm kabi masalalar kiradi. Ularning bu sohadagi ishlari 
Yaqin Sharqda va Arabiston yarim orolida tinchlik va xavfsizlikni 
ta’minlashga qaratilgan. Turkiya va Saudiya Arabistoni o’zlarining yaqin 
qo’shnilari bilan yaqin aloqada bo’lishni istaydilar. Chunki mintaqadagi 
xavfsizlikni ta’minlash, terrorchilik harakatlarini oldini olish ular uchun 
muhim hisoblanadi. 
Saudiya Arabistoni va Turkiya o’rtasida 2003 yil 1 oktyabrda Ar-
Riyodda iqtisodiy munosabatlarni mustahkamlashga qaratilgan ikki davlat 
Ishchi Kengashi tuzildi. 2004 yilda faoliyatni boshladi.
2006 yilda Qirol Abdullohning tashrifi ko’p yillar ichida bir Saudiya 
Arabiston monarxi ichidan birinchisi bo’ldi. Muzokaralarda ikki tomon 
o’rtasidagi savdo munosabatlari keng muhokama qilindi
2
. 2015 yil 1 
1
Şahin M. Turkey-Israel relations: The unwilling alliance collapsed. // http://www.todayszaman.com/news-257337-
turkey-israel-relations-the-unwilling-alliance-collapsed.html
2
King Abdullah Visits Turkey for Better Commercial Ties // http://www.todayszaman.com/economy_king-abdullah-
visits-turkey-for-better-commercial-ties_31373.html - March 27, 2006 

---

114 
martda Turkiya prezidenti Rajab Tayip Erdog’an Saudiya Arabistoniga 
tashrif buyurdi. Tomonlar Yaqin Sharqdagi bir qator masalarda (Liviya, 
Suriya, Iroq, Yaman) umumiy qarashga ega ekanliklarini ta’kidlashdi. 
SHuningdek, Turkiya 2013 yilgi Prezident Mursiyning hokimiyatdan 
chetlatilishini “davlat to’ntarishi” deya baholab, Misr bilan munosabatlari 
yomonlashgan edi. 2013 yil noyabrda ikki davlat bir birlari elchilariga 
persona-non-grata e’lon qilgan. Saudiya Arabistoni qiroli Salmon bin 
Abdulaziz al Saud shu masalada vositachilikni taklif etdi. Bundan tashqari 
Turkiya 2015 yil 16 mayda e’lon qilingan Misrning sobiq prezidenti 
Muhammad Mursiyga chiqarilgan o’lim hukmini bekor qilish uchun 
xalqaro huquq mexanizmlarini ishga soladi. Bu haqda prezidentning 
matbuot kotibi Ibrohim Qalin bayonot berdi. Ibrohim Qalinning so’zlariga 
ko’ra, ayni paytda Turkiya Saudiya Arabistoni va Qatar bilan 
konsultatsiyalar o’tkazib, hukmni bekor qilishga intilmoqda. Yaqinda bu 
ishga jahon hamjamiyatining, birinchi navbatda, BMT inson huquqlari 
bo’yicha komissiyasining e’tiborini tortish rejalashtirilmoqda. 
Xulosa qilib, aytganda Turkiyaning Yaqin Sharq davlatlari bilan 
o’zaro munosabatlari quyidagi xususiyatga ega: 
Birinchidan, xavfsizlik, iqtisodiy va energetik manfaatlarini 
ta’minlash; 
Ikkinchidan, Eron borasida Yaqin Sharq arab davlatlari o’rtasida 
vositachilik vazifasini bajarish; 
Uchinchidan, Isroil bilan munosabatlarda barqarorlikni ta’minlash, bu 
Isroilning Turkiya manfaatlarini hisobga olish darajasidan kelib chiqib 
amalga oshiradi.