O’zbekiston xalkaro islom akademiyasi magistratura bo’limi «qiyosiy dinshunoslik» mutaxassisligi

2.2 Musulmonlar idorasi tizimidagi saytlar. 
XXI asr globallashuv davri. Bu davrda kim ma’lumotlarni birinchi tadqim qilsa, 
so’z hukmi shuning qo’lida bo’ladi. Istasa, yolg’on ma’lumot tadqim qiladi, istasa 
rostini aytadi. Inson istaydimi yo’qmi, birinchi eshitgan ma’lumotiga ishonadi, 

---

undan keyingi olgan ma’lumotini avvalgisiga taqqoslaydi. Bu davrda ogoh bo’lish, 
ma’lumotlarni o’z vaqtida xalqimizga yetkazish suv va havodek zarur. 
Keling, bugun biz ham ma’lumotlar yetkazishga ixtisoslashgan O’zbekiston 
musulmonlari idorasi tizimidagi saytlarni biroz tahlil qilsak. Ularning yutuq va 
kamchiliklari haqida so’z yuritsak. Zero, ularning rivojlanishidan, xalqimizning 
dardu tashvishlari bilan yashashlaridan barchamiz manfaatdormiz. 
1. www.muslim.uz – O’zbekiston musulmonlari idorasi rasmiy sayti: Sayt 
www.uz reytingida 3 noyabr holatiga ko’ra, 105-o’rinni egallagan. So’nggi 10-15 
kun ichida saytda ijobiy qadamlarni kuzatish mumkin. Jumladan, saytda rasmiy 
xabarlarni o’z vaqtida berish yo’lga qo’yildi. Undan tashqari muslim.uz sayti 
o’zining Telegramdagi sahifasiga ham xabarlarni o’z vaqtida berishni yo’lga 
qo’ydi. Sayt tayyor qolip asosida tuzilganligi sababli ochilishi biroz vaqtni oladi. 
Qo’l telefonidagi mini brauzerlar orqali saytga kirib bo’lmaydi. 
Tanqid qilishni hamma ham qoyillatadi, ammo biz bu bilan cheklanib 
qolmasdan, imkon qadar saytning rivoji uchun quyidagi mulohazalarni taqdim 
etishga qaror qildik: 
• Saytni foydalanuvchilar uchun qulay qilish maqsadida uni qaytadan tayyorlash 
tavsiya etiladi; 
• Musulmonlar idorasi xalqimizni xursand qiladigan ishlar qilmoqda. Lekin 
idora o’zi qilayotgan ishlarni xalqimizga to’liq yetkaza bilmayapti degan 
fikrdamiz. Misol uchun, O’MI tizimidagi diniy ta’lim muassasalariga qo’shimcha 
kvota berildi. Muftiy Usmonxon Alimov ham Maxsus sirtqi bo’limning ochilish 
marosimida bu haqida qayd etib o’tdi. Lekin O’MIning ta’lim bo’limi diniy ta’lim 
muassasalariga berilgan qo’shimcha kvota haqida haligacha xabar bermadi. 
• Undan tashqari Xalqaro qorilar musobaqasiga yuborilgan qorilar haqidagi 
xabar ular ishtirok etib bo’lgandan so’ng berildi. Azon.uz sayti O’MIning Xalqaro 
aloqalar bo’limiga shu xabarni tasdiqlash maqsadida qo’ng’iroq qilganida qoniqarli 
javob olinmadi. Bu haqdagi xabar muslim.uz saytida azon.uzdagi xabardan 4-5 
kun o’tib e’lon qilindi. 

---

• Yurtimiz musulmonlarining asosiy manbasi hisoblangan muslim.uz sayti 
hozirda 105-o’rinni qayd etgan. 3 noyabr sanasiga qaraydigan bo’lsak, saytga bir 
kun ichida 2144 odam tashrif buyurgan. Musulmonlar idorasining matbuot xizmati 
auditoriyani rivojlantirishda, xalqimizga ma’rifatni yanada keng yetkazishda jiddiy 
bosh qotirishi zarur deb hisoblaymiz. Ishonamizki, O’MI ning matbuot xizmati 
ushbu tavsiyalardan tegio’li xulosa chiqarib, matbuotga ma’lumot uchun yanada 
ochiqroq bo’ladi. 
2. www.vakillik.uz – O’zbekiston musulmonlari idorasi Toshkent shahar 
vakilligi sayti: Sayt www.uz reytingida 3 noyabr holatiga ko’ra, 282-o’rinni 
egallagan. Sayt foydalanuvchilarga qulay tarzda ishlangan. Matbuot xizmati 
xabarlarni o’z vaqtida yetkazishga harakat qiladi. Sayt shu bilan birgalikda 
musulmonlar hayotiga oid bo’lgan xorijiy xabarlarni ham berib boradi. Ijtimoiy 
tarmoqlar o’z faoliyatini juda yaxshi yo’lga qo’ygan. 
3. www.fitrat.uz – O’zbekiston musulmonlari idorasi Toshkent viloyati vakilligi 
sayti: Sayt www.uz reytingida 3 noyabr holatiga ko’ra 654-o’rinni egallagan. 
Vakillik faoliyatiga oid xabarlar o’z vaqtida berib boriladi. Saytni ijobiy 
taraflaridan yana biri shuki, sayt musulmonlar hayotiga aloqador xabarlarni ham 
berib boradi. Ta’kidlash joiz, vakillik har juma kuni Toshkent viloyatining turli 
tumanlarida «Kitob sayli»ni o’tkazadi va bu haqidagi axborotni sayt o’quvchilari 
bilan baham ko’radi. Shu o’rinda azon.uz sayti bardavomlik bilan bo’layotgan 
ushbu loyihani olqishlaydi. 
Tavsiya: 
• Vakillik o’zining qilayotgan ishlarini keng jamoatchilikka yetkazishni yo’lga 
qo’yishi maqsadga muvofiq. Buning uchun ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish 
o’rinli bo’ladi. 
4. www.sammuslim.uz – O’zbekiston musulmonlari idorasi Samarqand viloyati 
vakilligi sayti: Sayt www.uz reytingida 3 noyabr holatiga ko’ra, 1023-o’rinni 
egallagan. Vakillik faoliyatiga oid xabarlar o’z vaqtida berib boriladi. Saytning 
dizayni ustida biroz ishlash tavsiya etiladi. Qayd etish joiz, samarqandlik imomlar 
tomonidan oila quruvchilar uchun maxsus o’quv kurslar ochilgani e’tirofga molik 

---

ishlardan biridir. Vakillikka ham ijtimoiy tarmoqdalarda o’z ishini yoritib borishni 
tavsiya qilamiz. 
5. www.naqshband.uz – O’zbekiston musulmonlari idorasi Buxoro viloyati 
vakilligi sayti: Sayt www.uz reytingida 3 noyabr holatiga ko’ra, 518-o’rinni 
egallagan. Vakillik faoliyatiga oid xabarlar o’z vaqtida berib boriladi. Ammo sayt 
dizayni biroz qoniqarli emas. Buxoro vakilligiga ham ijtimoiy tarmoqlarda o’z 
ishini yortib borishni tavsiya qilamiz. 
6. www.fargonaziyo.uz, www.muslimun.uz, www.ravza.uz – O’zbekiston 
musulmonlari idorasi Farg’ona, Andijon, Namangan viloyati saytlari: Farg’ona va 
Namangan viloyati vakilligi o’zining amalga oshirayotgan ishlari haqida saytga 
ma’lumot taqdim etmaydi. Farg’ona viloyatining fargonaziyo.uz sayti ko’pincha 
muslim.uz saytida qo’yilgan xabarlarni o’ziga qaytadan joylaydi. Andijon viloyati 
sayti o’zining amalga oshiryotgan ishlari haqida saytda ma’lumot tadqim etadi. 
Umuman olganda vodiy saytlarining faoliyati qoniqarli emas. 
7. www.imon.uz, hazratnavoiy.uz, sirdaryomuslim.uz, surxonmuslim.uz, 
zamаxshariy.uz, nasafziyo.uz O’zbekiston musulmonlari idorasi Jizzax, Navoiy, 
Sirdaryo, Surxondaryo, Xorazm, Navoiy viloyati vakilligi saytlari: Ushbu 
saytlarning faoliyati talab darajasidan juda ham pastda desak mubolag’a bo’lmasa 
kerak. Saytlarda vakillik faoliyatiga doir maqolalarni uchratish qiyin. Masalan, 
Xorazm viloyati vakilligining zamaxshariy.uz sayti ikki oydan beri saytga vakillik 
faoliyatiga oid xabar joylashtirmagan. Ushbu saytlarga faoliyatini tiklashni, o’z 
ishlarini ijtimoiy tarmoqlarda ulashishni tavsiya qilamiz. 
Umumiy tavsiyalar: 
• Musulmonlar idorasi o’zining tasarrufidagi vakilliklarning rasmiy sahifalarini 
qanday faoliyat yuritayotgani haqida monitoring olib borishni yo’lga qo’ysa 
maqsadga muvofiq bo’ladi. Chunki saytlar umuman olganda musulmonlar hayotini 
aks ettiradigan darajada emas. 
• O’MIning rasmiy sahifasi va vakilliklar saytlari xabarlar tayyorlashda qolip 
usuldan chiqib ishlashlari tavsiya etiladi. 

---

• Musulmonlar idorasi va vakillik matbuot xizmatlarining ish faoliyatini 
qaytadan ko’rib chiqish zarur deb hisoblaymiz. Shuningdek, ularga matbuot bilan 
ochiq ishlash tavsiya etiladi. 
Quyida musulmonlar idorasi tasarrufidagi saytlarning «UZ» reytingidagi o’rni 
bilan tanishishingiz mumkin: 
105-o’rin: www.muslim.uz – O’zbekiston musulmonlari idorasi rasmiy sayti. 
282-o’rin: www.vakillik.uz – Toshkent shahar vakilligi sayti. 
287-o’rin: www.fargonaziyo.uz – Farg’ona viloyati vakilligi sayti. 
518-o’rin: www.naqshband.uz – Buxoro viloyati vakilligi sayti. 
654-o’rin: www.fitrat.uz – Toshkent viloyati vakilligi sayti. 
829-o’rin: www.hazratnavoiy.uz – Navoiy viloyati vakilligi sayti. 
998-o’rin: www.zamaxshariy.uz – Xorazm viloyati vakilligi sayti. 
1023-o’rin: www.sammuslim.uz – Samarqand viloyati vakilligi sayti. 
1026-o’rin: www.muslimun.uz – Andijon viloyati vakilligi sayti. 
1033-o’rin: www.ravza.uz – Namangan viloyati vakilligi sayti. 
1105-o’rin: www.nasafziyo.uz – Qashqadaryo viloyati vakilligi sayti. 
1145-o’rin: www.surxonmuslim.uz – Surxondaryo viloyati vakilligi sayti. 
1483-o’rin: www.paziylet.uz – Qoraqalpog’iston musulmonlari qoziyoti sayti. 
1780-o’rin: www.sirdaryomuslim.uz – Sirdaryo viloyati vakilligi sayti.