«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksiyadorlik jamiyati toshkent temir yo‘l muhandislari instituti «temir yo‘llar elektr ta’minoti» kafedrasi

Uzgichning ishonchliligi
 
bilan butun enegetika tizimning
 
ishonchligi ta’minlanadi. Uzgichning 
ishonchliligi
 
(otkaz otklyuchatelya) deganda uning asosiy vazifasini bajarolmay qolishi, jumladan, o`chirish 
va ulash vazifalarini bajarmay qolish, uning izolyasiyasini ishdan chiqishi, tok o`tuvchi zanjirning nosozligi, 
ishchi tokning o`cha olmasligi, elektr yoyining o`chirilmasligi tushiniladi. Bunday uzgich foydalanishdan 
chetlashtiriladi. 
Uzgichning kichik nosozligi aniqlansa, u hali ishlashini davom ettirishi mumkin va keyinroq, birinchi 
imkoniyatdayoq nosozlik tuzattiriladi. 
Uzgich ishonchliligining mezoni buzilmay ishlash ehtimoli yoki uni ishdan chiqishi bilan belgilanadi 
hamda foydalanishdan olingan statistik ma’lumotlar asosida umumlashtiriladi. Uzgich jixozlarining 
mexanizmlari sinishi sababli 70% va izolyasiya ishdan chiqishidan 10% va boshqa sabablardan 20% uzgich 
ishdan chiqadi. Uzgich U
nom

35 kV va I=8 kA da 2000 marta hamda U
nom
=110

220 kV bo`lganda 1000 
marta ishlashga chidaydi. 
Uzgich tanlash
. Uzgichlar tanlashda quyidagi shartlar bajarilishi kerak: elektr zanjiriga o`rnatish 
kuchlanishi 
U
ust
 
uzgichning nominal kuchlanishi 
U
v.nom
dan kichikroq bo`lishi kerak hamda 
o`rnatilayotgan elektr zanjirining maksimal ishlash toki 
I
rab.mak
uzgichning nominal elektr toki 
I
v.nom
dan kichikroq bo`lishi kerak: 
nom
v
urn
U
U
.

nom
v
mak
ish
I
I
.
.

(3.2) 
O`zgaruvchan tokli yuqori kuchlanish uzgichlar quyidagi guruhlarga bo`linadi: havo uzgichlari; moyli 
uzgichlar; elegazli uzgichlar va vakuumli uzgichlar. 
2.Kam moyli uzgichlar 
+ 
+ 
+ 
+ 
- 
- 
- 
- 
3.Havoli uzgichlar 
- 
- 
- 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
4.Elegazli uzgichlar 
- 
- 
- 
+ 
+ 
- 
- 
- 
5.Vakuumli uzgichlar 
+ 
+ 
+ 
+ 
- 
- 
- 
- 
6.Elektr 
magnit 
uzgichlar 
+ 
+ 
- 
- 
- 
- 
- 
- 

---

41-rasm. 110 kV kuchlashga 
mo`ljallangan 
ajratkichli 
havо uzgichining umumiy 
ko`rinishi.