|
Armaturalarning turlari.
Armaturalar sterjenli va simli armaturalarga bo‟linadi.
Sirtining shakliga qarab tekis va davriy profilli armaturalar bo‟ladi. Davriy profilli armatura tekis
armaturaga qaraganda beton bilan mustahkamroq bog‟lanadi. Armaturani ishlatish usuliga qarab,
u zo‟riqtirilgan va oddiy armaturaga bo‟linadi. Armatura konstruksiya tarkibida bajaradigan
vazifasiga ko‟ra ishchi va montaj armaturaga bo‟linadi. Ishchi armatura hisoblash yo‟li bilan,
montaj armaturasi esa konstruktiv mulohazalarga ko‟ra o‟rnatiladi. Taqsimlovchi armatura ham
shartli ravishda montaj armatura turiga qo‟shiladi.
Temirbeton elementlari kamida 0,05 % va ko‟pi bilan 3,5 % miqdorida armaturalanadi.
Armaturalash foizining eng kichik miqdori, armaturalangan elementning cho‟zilishga bo‟lgan
hisobiy qarshiligi sof beton elementning cho‟zilishga bo‟lgan qarshiligidan kichik bo‟lmasligi
kerak degan shartdan kelib chiqadi. Armaturalashning maksimal miqdori esa iqtisodiy
mulohazalar va hisoblar asosida belgilanadi
77
Oddiy armatura sifatida A–I, A–II, A–III, va Bp–I, V–I sinfli armaturalardan
foydalaniladi. Zo‟riqtiriladigan armatura sifatida esa A–IV, A–V, A–VI, At–V, At–VI, Bp–II,
B–II va K–7, K–19 sinfli armaturalar ishlatiladi. Shuni alohida ta‟kidlash joizki, hozirgi kunda
GOST 5781-94 asosan hamda yevvrostandartga o‟tish munosabati bilan armatura
klassifikasiyasini belgilashda ma‟lum o‟zgartirishlar qilindi.
Armaturaning mustahkamlik bo‟yicha sinfi me‟yoriy standartlarda belgilangan oqish
chegarasi bilan belgilanib, u
Н
/mm
2
birligi bilan aniqlanadigan bo‟ldi. Misol uchun
A
-I sinfli
armaturaning cho‟zilishdagi vaqtinchalik qarshiligi
R
s
380
МПа
, oqish chegarasi
T
235
Н
/mm
2
(
A
240) va
A
-II sinfi uchun esa shunga mos ravishda
R
s
500
МПа
,
T
295
Н
/m
2
(
A
300) deb belgilab qo‟yildi. Xuddi shuningdek
A
-III (
A
400),
A
-IV, -V (
A
800),
A
-VI (
A
1000) sinflariga bo‟linadigan bo‟ldi. Bunda armaturaning mexanik xossalari 1.1-jadvalda
ko‟rsatilgan me‟yoriy qiymatlariga to‟g‟ri kelishi kerak.
1-jadval
Yevrostandart bo‟yicha armatura sinfi va uning ko‟rsatkichlari
77
Hassoun M. Nadim. Scructural concrete: theory and design/ M. Nadim Hassoun, South Dakota State
University, Athem al-Manasser, San-Jose State University. – Sixth Edition, 2012. (106-107 betlar).
200
Armatura
sinfi
Tashqi
ko‟rinishi
Diametri
,
mm
Oqish
chegarasi
T,
NG‟mm
2
Cho‟zilish-
dagi vaqtli
qarshiligi
R
s
, MPa
Nisbiy
uzayishi
s
,%
Tarkibi
A-I(A 240)
Silliq sirtli
6-40
240
380
25
St3 kp,St3
ps, St3 sp
A-II(A 300)
Davriy
10-40
8-40
300
500
19
St5 sp,St5
ps 18 G 2 S
As-II(A300)
“ – “
10-40
300
450
25
10 GT
1
2
3
4
5
6
7
A-III
(A400)
“ – “
6-40
6-22
400
600
14
35Gs,25G
2S, 32 G2
R ps
A-IIIs
(At400)
(At500)
“ – “
6-40
6-40
440
500
550
600
16
14
St3sp,St3
ps, St5 sp,
St3 ps
A-IV (A600)
“ – “
10-18
(6-8)
10-32
36-40
600
900
6
80s
20xG 2 S
At-IV
(At600)
At-IVs
(At600s)
At-IVk
(At600k)
“ – “
10-40
600
800
12
2 GS
25 G 2 S,
35 GS
10 GS 2,
08G2S
A-V (A800)
At-V (A800)
At-Vk
(At800k)
“ – “
“ – “
“ – “
6-40
10-32
18-32
18-32
800
800
800
1050
1000
1000
7
8
8
23x2G2T
20GS,08G2
S,
35GS,25S2
R
35GS,25
2R
201
A-VI
(A1000)
At-VI
(At1000)
At-VIk
(At1000k)
“ – “
“ – “
10-22
10-32
10-32
1000
1000
1000
1250
1250
1250
6
7
7
22x2G2AY
u
20GS,20GS
2
25S2R,20x
GS2
At-VII
(At1200)
“ – “
10-32
1200
1450
6
30xS2
V-I
Silliq sirtli
3-5
--
500
2-3
Vr-I
Davriy
3-5
--
550-525
“--“
V-II
Silliq sirtli
3-8
--
1900-1400
4
Vr-II
Davriy
3-8
--
1800-1300
4
K-7
Sim arqon
4,5-15
--
1900-1650
4
Shu kunda O‟zbekiston hududidagi aksariyat qurilishlarda GOST 10884-94 bo‟yicha
Bekobod metallurgiya kombinatida tayyorlangan, termomexanik usulda ishlov berilgan, asosan
diametri 12
18mm
A
-III sinfli armaturalar ishlatilmoqda. Bu armaturalar mustahkamlik
ko‟rsatkichi bo‟yicha meeyor talablariga javob beradi.
Agar sterjenli armatura kuchlanish ostida zanglash (korroziya) ga nisbatan o‟ta turg‟un
bo‟lsa, uning sinfiy belgisiga «K» harfi qo‟shiladi (masalan, At–IVK); agar payvandga monand
bo‟lsa, «S» harfi qo‟shiladi (masalan, At–IVS). Agar armaturada har ikkala hususiyat mavjud
bo‟lsa, «SK» harflari qo‟shiladi (masalan, At–V SK).
Temirbeton konstruksiyalarida davriy profilli sterjenli armaturalar keng qo‟llaniladi.
Armatura sirtining davriy profilli shakli, ya‟ni uning g‟adir–budurligi, beton bilan yopishuvini
yanada oshiradi, bu esa, o‟z navbatida, beton cho‟zilishga ishlaganida yoriqlarning
kengayishini kamaytiradi, armaturani beton bilan biriktiradigan maxsus choralar ko‟rishdan
xalos etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
