O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

Bag'dod 
shahri Sharqning yirik ilm va 
madaniy markazi edi. 
IX asrda 
bu shaharda 
«Bayt ul-hlkmat» 
tashkil 
etilgandi. «Baytul-hikmat»da katta kutubxona, 
Bag'dod 
va 
Damashqda
astronomik kuzatishlar olib boriladigan rasadxonalar mavjud edi. Bu ilm 
dargohiga jalb etilgan tolibi ilmlar ilmiy tadqiqotlar bilan bir qatorda qadimgi 
yunon va hind olimlarining ilmiy merosini o ‘rganish, asarlarini arab tiliga 
tarjima qilish bilan shug'ullanardilar. 
Al-Xorazmiy, Ahmad al-Farg‘oniy,
Ahmad al-Marvaziy, A l-Abbos Javhariy 
va 
Yahyo bin Abu Mansur 
kabi 
o'rta osiyolik olimlar ijod qilib, ilm-fanga katta hissa qo'shdilar.
Al-Xorazmiv.
M uhammad ibn M u so al-Xorazmiy (783 - 850)
Xorazm diyorida tug'ilib voyaga yetadi. Dastlabki bilimlarini Xorazm, 
Movarounnahr shahar va qishloqlarida oladi. So'ngra xalifa 
Ma’mun
zamonida 
(813 - 8 3 3 ) 
«Bayt ul-hikm at»da mudir sifatida faoliyat 
ko'rsatdi. Zamonasining mashhur matematigi, astronomi va geografi 
sifatida fanga ulkan h issa qo'shdi. Xorazm iy 
20 
dan 
ortiq 
asarlar yozdi. 
Ulardan faqat 10 tasigina bizgacha yetib kelgan. Matematikaga doir 
asarlari 
«Al-jabr val-m uqobala», «H ind hisobi haqida»; 
geografiyaga 
oid kitobi 
«Kitob su rat ul-arz» 
(Yer surati); astronomiyaga oid asarlari 
«Zij» 
va 
«Usturlab b ila n ishlash h a q id a kitob»; 
tarixga oid asarlari 
«Kitcb at-tarix», «Yahudiylarning taq vim i va bayramlarini aniqlash
haqida risola» 
nomlari bilan atalgan. Xorazmiy nomi esa matematika 
fanida 
«algoritm» 
atam asi shaklida o ‘z ifodasini topdi. Uning «Al-jabr» 
asari asrlar davomida avlodlar qo'lid a yer o'lchash, ariq chiqarish, bino 
qurish, merosni taqsimlash va boshqa turli hisob hamda o'Ichov ishlarida 
dasturilamal bolib xizmat qildi. Asar