O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

962 963-yillarda G'azna 
viloyatini 
Alptegin 
nolb va lashkar 
amiri sifatida boshqargan. U 
G‘azna 
va 
Kobul 
viloyatlarini mustaqil idora 
etishga intilib 
G'aznaviylar davlatiga 
asos solgan. Mazkur yosh turkiy 
davlatning poytaxti 
G‘azna 
shahrida qaror topgan. G'aznaviylarning 
siyosiy nufuzi 
Sobuqtegin 
davrida 
(9 7 7 -9 9 7 ) 
ortib, somoniylartomoni- 
dan e'tirof etilgan. 
Mahmud G‘aznaviy 
davrida 
(997 - 1030) 
esa uning 
hududi kengayib, Sharqning eng qudratli davlatlaridan biriga aylangan. 
Davlat chegarasi g'arbda 
Ray 
va 
Isfahon 
shaharlari, 
Kaspiy 
dengizi, 
shimoli-g'arbda 
Xorazm 
/a 
Orol 
dengizigacha cho'zilgan. Sharqda esa 
Sh im oliy Hindistonning kattagina qismini o‘z ichiga oigan va 
Janubiy
Balujistongacha 
yetgandi. Somoniylarsulolasi barham topgach, Mah­
mud G'azriaviy ularning Kurosondagi hududini, so'ng Xorazm davlatini 
(1017) 
h a m o‘z saltanatiga qo'shib oigan. Ammo 
Mas’ud G'aznaviy
davrida 
(1030 -1 0 4 1 ) 
mamlakat viloyatlari birin-ketin qo'ldan chiqarilib,

---

61
tanazzulgayuztutgan. Oqibatda 
1186-yili 
G'aznaviylardavlati butunlay 
tugatilgan.
G'aznaviylar davlat tuzumi va boshqaruv tizimlari azaldan rivojlanib 
kelayotgan tu rkiy davlatchilik asosida qurilgan bo'lsa-da, biroq u o'ziga 
xos mahkamachilik xususiyatiga ega edi. Bosh vazir tizimida 
harbiy,
elchilik va rasmiy tadbirlar, moliya va xabar-pochta 
devonlari faoliyat 
ko'rsatgan. Viloyat hukmdori