O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

Mahalliy madanivatnina oovmol etilishi.
Istilo natijasida mahalliy 
xalqning urf-odatlari, dini va e ’tiqodi, qadimdan rivojlanib kelayotgan 
madaniyati, boy ma’naviy hayoti poymol etildi. Bosqinchilar mahalliy din 
namoyandalarini, madaniyat, adabiyot va ilm ahllarini quvg'in qiladilar.

---

4 6
Mahalliy so'g'd yozuvida bitilgan diniy va ma’rifiy kitoblarni, ilmiy asarlar- 
ni va qimmatli hujjatlarni hamda sanamlarni gulxanda yoqib, yo'q qilib 
tashlaydilar. Quvadagi budda ibodatxonasiga o'rnatilgan turli-tuman 
haykallarning parchalab tashlangani, Afrosiyob saroy devorlariga 
solingan suratlarning, ayniqsa, odam rasmlarining ko'zlari o'yilib, bo'yin- 
lariga qilich bilan chopib yuborilgani bungayaqqol misoldir.
4 .3 . ARABLAR HUKMRONLIGIGA QARSHI XALQ HARAKATLARI
Qo‘z a ‘olonlarnina sabablari.
Bosqinchilarning talonchilik siyosati yerli 
xalqnl barcha huquqlardan mahrum etdl. Madaniyatning oyoqostl qilinishi, 
zulm hamda arab tili, yozuvi va xalifa qonun-qoidalarining zo'rlik bilan 
joriy etilishi natijaslda mahalliy xalq orasida norozilik tobora kuchayib, 
qo'zg'olonlar ko'tarilishiga sabab boTdi. Xalifa 
Umar ibn Abdulaziz
(717 - 719) 
murakkab vaziyatni hisobga olib bo'ysundirilgan yerli xalq 
bilan kelishish siyosatini amalga oshirishga majbur boTdi. U yangi yerlarni 
bundan buyon zabt etishni to'xtatish hamda moliyaviy islohot o'tkazish 
to'g'rlsida farmon berdi. Farmonga binoan musulmon arablar bilan bir 
qatorda islomni yangi qabul qilgan yerli xalqlardan xiroj va jizya soliqlarini 
olish bekor qilindi. Ammo Xuroson noiblari uni bajarishdan bosh tortishdi. 
U la r hali yuzaki musulmon, jizyadan ozod qilish uchun xatnaga e’tibor 
berish ham lozim degan beandishalikka boradllar. Biroq Movarounnahr 
zodagonlarining ko'pchiligi o'zini haqiqiy musulmon deb hisoblab soliq 
to'lamay qo'yadi. So'ngra xalifalik ma’muriyati bir yo'la hammadan jiz­
ya olish haqida buyruq beradi. Natijada Movarounnahrda yoppasiga 
islomdan chiqish va eskidinlarga qaytish boshlanadi. Buning oqibatida 
mahalliy mulkdorlar bilan arab ma’muriyati o rtasida ziddiyat keskinlashib, 
butun mamlakatda bosqinchilarga qarshi xalq qo'zg'olonlari ko'tariladi.
Qo