O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

harakati hisoblanadi. Qolaversa, bu qo'zg'olonda olka keng xalq om- 
masining barcha tabaqalari, jumladan, qariyalar va ayoilar ham ishtirok 
etdi.
1916-yilgi qo'zg'olonlar mustamlaka hukumatni qattiq sarosimaga 
soldi. Bu qo'zg'olon Turkiston xalqlarining o‘z huquqlarini poymol qillsh- 
lariga yol qo'ymasligini ko'rsatdi. Qo'zg'olon mustamlakachi hukumat- 
ga yana bir bor mahalliy aholining ozodlik va mustaqillik uchun kurash 
tuyg'ulari hali so'nmaganligini bildirdi. Podsho hukumati ba’zi choralar 
ko'rishga, yengilliklar yaratishga va aholi bilan murosa qilishga majbur 
bo'ldi.

---

295
25-BOB. XIX ASR OXIRI - XX ASR BOSHLARIDA
BUXORO AMIRLIGI VA XIVA XONLIGI
25.1. BUXORO AMIRLIGINING DAVLAT TUZUMI VA
IJTIMOIY-IQTISODIY HAYOTI
Buxoro amirliainina Utimoiv-sivosiv ahvoli.
Rossiya bilan 
1868-yilgl
shartnoma Buxoro ami rligi taqdlrinl tubdan o'zgartirib yubordi. U slyosiy 
mustaqllllkdan mahrum bo'llb, Rossiya protektoratiga aylanib qoldi. Garchi 
slyosiy mustaqilligidan ayrilsa-da, Buxoro amiri o‘z fuqarolari ustidan chek- 
lanmagan hoklmiyatini qolida saqlab qolgandi. Buxoro amirinlng siyosiy 
faoliyatini bevosita nazorat qilish uchun 
«Rossiya imperatorining siyo­
siy agentligi» (1885- 1917) 
tashkil etllgan bo'lib, u 1868-yilgi shartnoma 
shartlari bajarilishini va amirning siyosiy faoliyatini nazorat qilib borgan.
XIX 
asr oxirida 
Buxoro amirligi hududi Rossiya imperiyasi tasarru- 
figa o‘tgan hududlar hisobiga qisqargandi. Aholisining soni 
2 million
kishi 
atrofida bo'lib, asosiy mashg'uloti hunarmandchllik, dehqonchilik