O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

qoraqalpoqlarni Xiva xonligiga bo'ysundirish nihoyasiga yetkazildi.
15.2. QORAQALPOQLARNING IJTIMOIY-IQTISODIY HAYOTI
litimoiv ahvo/.
Qoraqalpoqlar ijtimoiy hayotida urug'chilik, qabila- 
chilik munosabatlari, aholining tabaqalarga bo'linishi ancha kuchli edi. 
Har bir urug' yoki qabilaga biylar boshchilik qilardi. Harbiy qismlarni 
botirlar boshqarardi. Aholi orasida ruhoniylar, shayxlar, xo'jalarning
o'mi ham katta edi. Ovul boshlang'ich ma’muriy bo'g'in bo'lib, ular-

---

186
ning butun hayotiga Oqsoqollar kengashi rahbarlik qilardi. Shuning- 
dek, qoraqalpoqlarda yuzboshi, mirobboshi, qozi, rais kabi ma’muriy 
mansablar ham boredi. Mirob suv taqsimlovchi hisoblangan.
Biylik lavozimiga ilgarilari urug' yig'inlarida saylangan bo'lsa, qoraqal- 
poqlar Xiva xonligiga bo'ysundirilgach, xon tomonidan tayinlanadigan 
boïdi. Xon tomonidan tayinlangan biyga boshqa biylar bo'ysungan. 
Amudaryoning so‘l tomonidagi Qo‘ng‘irot, o'ng sohilidagi Chimboy 
qoraqalpoqlarning bosh ma’muriy markaziga aylanadi.
Dehqonchilik. chorvachilik. baliachiük.
 Qoraqalpoqlar qadimdan deh- 
qonchilik va chorvachilik bilan shug'ullanib kelganlar. «Qirq qiz» dos- 
tonida qoraqalpoqlarning yerlar o'zlashtirib, suv inshootlari qurib, yer 
haydab g'alla yetishtirganligi, bog'lar yaratganligi haqida ma’lumotlar 
berilgan.
Qoraqalpoqlar Orol bo'ylarida, Sirdaryo va Amudaryo oralig'idagi 
yerlarda dehqonchilik bilan shug'uliafiganlar. Bug'doy, arpa, tariq va 
boshqa ekinlar ekib, mo‘l hosil olgarilar. Yangi (Jana)daryo va Qu- 
vondaryo havzalarida qoraqalpoqlar tomonidan barpo etilgan kanal 
va sug'orish inshootlari xo'jalikda dehqonchilik tarmog'ining yetakchi