O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

berib, mashq qildirganlar. Mashq, urush va kiyinish nizomlari ishlab 
chiqilgan.
1837-yili Amir Nasrullo to'pchilar qo‘shinini ham tuzadi. Askar 
oyiga uch so‘m kumush tanga moyana oigan. Har qabila o‘z qo'shini

---

160
bilan xizmatda bo'lgan. Askar va to'pchilar umr bo‘yi xizmat qilganlar.
Ichki sivosat.
Mang'it hukmdorlari ichki siyosatining asosiy maqsa- 
di markaziy hokimiyatni mustahkamlash, xalq ommasini qattiq itoatda 
tutishdan iborat bo'lgan. Ayni paytda, mang'it hukmdorlari yirik zoda- 
gonlarning nufuzini kamaytirishga imkon beruvchi tayanch kuchlarni 
vujudga keltirish siyosatini tutdilar. Bunday ijtimoiy tayanch davlatga xiz­
mat qiluvchi amaldorlar tabaqasi bo'lishi mumkin edi. Mang'it hukm­
dorlari ana shunday amaldor xlzmatkorlar tabaqasini yarata oldilar. 
Amir saroyida xizmat qiluvchi 300 ga yaqin yuqori amaldorlik lavozimi 
joriy etildi.
Bundan tashqari, mang'it amirlari markazlashgan mutlaq hokimi­
yatni barpo etishni o'zlarining bosh vazifalaridan biri deb hisoblaganlar. 
Shu maqsadda ular amir shaxsiga sig'inish siyosatini yuritganlar. Amir 
shu darajada oliy hokimiyat mavqeyiga ko'tarilganki, jazoga tortilishdan 
qo'rqqan fuqaro uning nomini baland ovoz bilan aytolmasdi. Hukmron ta- 
baqalaramirga xushomadgoylikqilardilar. Amaldorlar amirdan ko'rsatma 
kutib o'tirmasdan uning xohish-istagini topa bilishga intilardilar.
Amirlikda, ayniqsa, yahudîylarning ahvoli og'ir va ayanchli edi. 
Garchand ular o'z diniy e’tiqodlarini saqlab qolgan, amirlikdagi deyar- 
li butun savdo-sotiqni o'z qo'llariga olib, ma'lum ijtimoiy mavqega ega 
bo'lib oigan esalar-da, ularga nisbatan irson qadr-qimmatini tahqirlov-