O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

XIII asr boshida 
Xorazm davlatining shimoli-g'arbiy va g'arbiy chegarasi

---

66
Orol va Kaspiy dengizi sohillaridan janubi-g'arbda Iroqqa qadar borardi. 
Janubi-sharqiy hududlari G‘azna viloyatidan, shimoli-sharqiy chegarasi 
esa Yettisuv va Dashti Qipchoqdan o'tardi. Bu ulkan davlatning poytaxti 
Urganch 
shahri edi. Xorazmshoh 
«Iskandari soniy» 
deb ulug'lanardi.
Ichkf ziddivatlar.
Qoraxitoylar zulmidan qutulishgan bo‘lsa-da, mehnat- 
kash aholining ahvoli yengillashmadi. Aksincha, xorazmshohlarning 
harbiy yurishlari, talonchilikdan iborat soliq siyosatidagi beboshlik, amir 
va ma’murlarning jabr-u zulmi mamlakat fuqarolarining moddiy ahvolini 
g'oyat og'iriashtirdi, xalqxo‘jaligini yanada zaiflashtirdi. Bu shahar va qish- 
loq meh natkashiarining xorazmshohlarga qarshi noroziligini oshirdi. Nati- 
jada 
1 2 1 0-yili O‘troraholisi, 1212-yili 
esa 
samarqandliklarqo'zg'olon
ko'tardilar. Muhammad Xorazmshoh qo'zg'olonlarni shafqatsizlik bilan 
bostiradi. Xorazmshohlar davlati faqat tashqi ko'rinishidangina kuchli 
edi. Liningyemirilishigasabab bolgan ziddiyatlar kuchayib bordi. Viloyat 
hukmdorlarining isyonlari, xalqning ko'pginatabaqalari noroziligi, qo'shin 
va saroyda fitnalarning avj olishi davlatning beqaror holatini ko'rsatardi. 
Shu b o is mazkur davlat ko‘p yashamadi.

---

67
6-BOB. I X - XIII ASRLAR DA MADANIY HAYOT
6.1. 0 ‘RTA OSIYODA ILM-FAN RAVNAQI
«Bavt ul-hikmat».
IX - XIII asrlarda 
mintaqada sodir bo'lgan siyosiy, 
ijtimoiy-iqtisodiy o'zgarishlar mamlakat madaniy hayotiga ham kuchli ta’sir 
etdi. Movarounnahr istilo qilingach faqat islom dinigina emas, balki arab 
tili va uning imlosi ham joriy etildi.