O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

Shavval 
qishlogïda 
maxsus joy tashkil ettiradi va ularga 
Dovud 
ismli targïbotchini boshliq 
etib taylnlaydi.
Qo 
‘za ‘olonchilarnina maasadi.
Qo‘zg'olonchilar saflda arab zodagon­
lari, Movarounnahr va Xurosonning mahalliy mulkdor dehqonlarl, maz- 
lum aholi, shahar hunarmandlari va qishloq kadivarlari hamda qullar 
bor edi. Ulamlng maqsadi ham har xil edi. Arab zodagonlari hokimiyatni 
abbosiylarga olib berib, mamlakatda o‘z mavqelarini ko‘tarmoqchi edilar. 
Mahalliy mulkdorlar mamlakatda siyosiy jlhatdan arablar bilan tengla- 
shish, iloji topilsa, marrlakatni xalifalikdan ajratib, uni mustaqil boshqarishni 
maqsad qilib olgandilar. Abu Muslimning o'zi ham xuddi shu kuchning 
vakiliedi. Mehnat ahliumaviylarzulmi, og'ir soliqlarva uzluksiz majburiy 
hasharlardan, qullar esa kishanlaridan qutulish orzusida edilar. Shu tariqa 
qo'zg'ulonchilarnlng soni kun sayln oshib bordi. 
100 ming nafar 
lashkar 
yig'ilgandi. Ularning deyarli hammasi qora libosda edilar.
Oo‘z a ‘olonnina boshlanishi.
748-yil boshida 
Abu Muslim 
Marv
shahrini egallaydi. 
749-yili 
Abu Muslim boshliq qo‘zg‘olonchilar xalifalik- 
ning markaziy viloyatlari tomon yo! oladilar. Poytaxt qo'lga kiritilib, xalifa 
Marvon II taxtdan ag‘dariladi. Uning o'rniga abbosiylar xonadonidan 
bo'lgan 
Abul Abbos Saffoh (750 - 754) 
xalifalik taxtiga ko'tariladi. 
Joylarda umaviylarxonadoni vakillari va yaqinlari qirib tashlanadi. Shun- 
day qilib, Arab xalifaligida davlathokimiyati abbosiylar qoliga o‘tadi.
Abbosivlar davrida Movarounnahr.
Abbosiylarning xalifalik taxtiga 
chiqishi aholiga hech qanday yengillik keltirmadi. Abu Muslim Bag'dodda 
davlatva harbiy kuchlarning yuqori lavozimigatayinlanadi. Biroq abbosiy- 
larni uning xalq orasidagi obro'si ortib borayotganicho'chitardi. Oqibatda 
Abu Muslim poytaxtdan uzoqlashtirilib, Xuroson vaMovarounnahrga noib

---

49
etib yuboriladi. U deyarli mustaqil siyosat yurita boshlaydi va barqaror 
tinchlikni saqlash uchun bir qator ishlarni amalga oshiradi. Yangi sug'orish 
tarmoqlarini bunyod etadi, qal’alar bino qiladi. Karvon yo'llarini tartibga 
keltiradi. Biroq bu davrda ham Movarounnahr, Xorazm va boshqa viloyat- 
larda mehnatkash ommaning ahvoli yaxshilanmaydi. Aholi ikki yoqlama 
zulm ostida qolad i. Bunday og'ir ahvol xalq noroziligini kuchaytiradi. Aholi 
o'rtasida abboslylarga qarshi qo'zg'olon ko'tarish kayfiyati paydo bo'ladl. 
Bunday qo'zg'olonlardan birl