O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

«Xurshid», 1907 -

---

282
1908-yillarda Abdulla Avloniy miiharrirligida «Shuhrat», Ahmadjon 
Bektemirov muharrirligida «Osiyo» gazetalarl chop etildl.
Ma’rifatchilikning yangi to'lqinida 1913 - 1915-yillarda «Samar- 
qand», «Sadoyi Turkiston», «Sadoyi Farg'ona», «El bayrog‘i», 
«Kengash», «Ulug‘ Turkiston», «Turón» gazetalari, «Oyna» jurnali, 
1917-yili esa «Hurri/at», «Farg'ona sahifasi» kabl ommaviy axborot 
vositalari ham paydo boldi.
Jadidlar o‘z nashrlarlda jahonda va Turkiston hududida ro‘y berayot- 
gan voqeaiar haqida ma’lumotlar berib borishdi. Ular bu orqali o'z g‘o- 
yalari mazmunini va ularni keng yoyish zarur ekanligini ko'rsatdilar.
Ma’rifatparvarlar yangi usul maktablarinmg Turkistonda milliy kadrlar 
tayyorlash, yosh avlodni o'qitishdagi ahamiyatini ko‘rsatib berdilar. Agar 
XX asr oxirida O'rtaOsiyoda yangi usuldagi maktablar sanoqli bo'lgan 
esa, 1911-yilga kelib ularning soni63 taga, o'quvchilarning soni4106 
taga yetdi. 1910-yiliToshkentning o'zida 
24 
ta jadid maktabi faoliyat 
ko'rsatib, ularda 1749 ta bola o'qigan. 1917-yilga kelib o'lkada 100 ga 
yaqin yangi usuldagi maktablar mavjud edi.
Taraqqiyparvarlarriing qarashlarida xotin-qizlar ta’limi masalasi 
alohida o‘rin tutgan. Jadidlar islom ma’rifatli bolishni istagan ayollar- 
ga to'sqinlik qilmaydi deb ta’kidladilar. Islom ilm o'rganishni erkaklarga 
ham, ayollarga hamfarzdeb hisoblashidan kelib chiqqan holda jadidlar 
o'g'il va qiz bolalarni t>irga o'qitishda tashabbuskor bo‘ldilar.
Jadidchilik harakati namoyandalarining o'lkadagi asosiy faoliya- 
ti ma’rifatparvarlikdan boshlangan bo‘lsa-da, ularning ta’siri Turkiston