O‘zbekiston tarixi

partiya, aniqroq aytganda, uning apparati diktaturasining o‘rnatilganligi, 
muxolafatdagi siyosiy kuchlarning tugatilganligi va siyosiy huquqlarning 
poymol qilinganligi.
Haqiqat nuqtai nazaridan tan olish kerakki, aynan shu 30-yillarda, barcha 
qiyinchiliklarga qaramay, ishchi va dehqonlarning ochlik va tazyiqlarga 
chidashi, matonatli mehnati tufayli ko‘plab sanoat korxonalari qurildi, 
yoppasiga kolxozlashtirish amalga oshirildi, maktab, texnikum, oliy o‘quv 
yurtlari ochildi. Ammo yutuq qurilgan korxonalar, tuzilgan kolxozlar soni 
bilan emas, balki xalq xo‘jaligidagi aniq ishlab chiqarish ko‘rsatkichlari,
ayniqsa, samaradorlik darajasi bilan o‘lchanadi. Birinchi besh yillikda 
rejalashtirilgan juda ko‘p ko‘rsatkichlarga esa aslida erishilmay qoldi.
Paxtachilikdagi ko‘rsatkichlar ham maqtovga sazovor emas. Birinchi besh 
yillik yakuni bo‘yicha rejadagi 1,91 mln. o‘rniga atigi 1,27 mln. tonna paxta 
yetishtirildi. Hosildorlik 1928 yilda o‘rtacha bir gektarga 8,1 sentnerdan 5,9 
sentnerga tushib ketdi
1
. Amaliy tajribaga, ilm-fanga asoslanmagan siyosatga, 
muayyan shaxslarning xohish-irodasiga bo‘ysundirilgan iqtisodiy boshqarish 
turli o‘pirilishlarga, nomutanosibliklarga olib keldi va sotsialistik deb atalmish 
mamlakatlarda an’anaga aylanib qoldi.
SSSR rahbariyatining 30-yillardagi iqtisodiy siyosati qanday natijalarga 
olib kelganligidan qat’i nazar, u o‘zining asosiy maqsadiga, ya’ni ma’muriy 
boshqaruv tizimini yaratishga erishdi.
Ma’muriy-boshqaruv tizimining o‘zagini Kommunistik partiya, aniqrog‘i, 
uning uncha katta bo‘lmagan siyosiy byurosi va boshqaruv apparati tashkil 
qildi. Boshqaruv apparati esa bir shaxsning, ya’ni partiya bosh kotibining 
irodasiga bo‘ysundirildi. Mamlakatda qat’iy tartib o‘rnatildi. Unga ko‘ra, 
ijtimoiy hayotdagi barcha masalalar siyosiy, iqtisodiy, madaniy, mafkuraviy, 
harbiy, huquqiy va boshqa muammolar dastlab partiya organlarida 
muhokama qilinib, bir qarorga kelinib, undan keyin qonun chiqaruvchi, ijro 
etuvchi organlarga topshiriq berilgan.