O‘zbekiston tarixi

CHORIZMNING AHOLINI KO‘CHIRISH SIYOSATI

Turkiston xalqlari risqini ham enidan, ham bo‘yidan qirqish rejasining yana bir bosqichi ularga Rossiya aholisini ko‘chirish orqali amalga oshirildi. 1910 Turkistonda (Sirdaryo, Samarqand va Farg‘ona viloyatlarida) dastlabki 124 ta rus posyolkalari vujudga kelib, ularda 70 ming kishi yashagan (shaharlardagi ruslar bilan 200 ming kishi).

Ko‘chib kelganlarning 36,6 foizi mol – mulksiz, 61 foizi esa mutlaqo pulsiz bo‘lib, mahalliy aholidan unumdor erlarni tortib olingan olib berilgach, asta – sekin boyib ketishdi. Masalan, Ettisuv aholisi qozoq va qirg‘izlar bo‘lib, ulardan ko‘chirib kelinganlar foydasiga 2 mln desyatina er tortib olindi. Bu erda milliy munosabatlar keskinlasha boshladi.

Ettisuvda kazaklar 30.000 kishidan ortiq bo‘lib, ularning qo‘lida 610.000 desyatinadan ortiq er bor edi. Kazaklar tortib olib erlarining katta qismini qozoq va qirg‘izlarga ijara berar, ularni ayovsiz eksplutatsiya qilar edi.Turkiston viloyatlarining taraqiyot darajasi o‘sha vaqtda har xil edi. Farg‘ona sinfiy ziddiyatlarning keskinligi bilan ajralib turar edi, bu erda dehqonlar ko‘proq tabaqalanib milliy burjuaziya shakllanayotgan edi. Farg‘onada 16.000 boyning 312.000 desyatina, 233.000 kambag‘al dehqonning atigi 98.000 desyatina eri bor edi. Bu erda ekin maydonining yarmidan ko‘piga paxta ekilar edi.