O‘zbekiston tarixi

2-ilova.

Munozara savollari

1. 
   Industrlashtirish nima?
   
2. 
   Jamoalashtirish nima?
   
3. 
   Madaniy inqilob nima?
   
4. 
   “Xujum” harakati tug‘risida nimalarni bilasiz?
   
5. 
   Orol fojeasi haqida gapiring.
   

3-ilova.

Baholash mezonlari va ko‘rsatkichlari (ballda)

Guruh	Mavzuning echimi	Tushuntirish (aniqlik, mantiq)	Guruh faollari (qo‘shimchalar, savollar)	Jami ballar	Baho
	(2)	(2)	(1)	(5)	5
1.
2.
3.
4.

5-ilova.

“Insert usuli”

Insert – samarali o‘qish va fikrlash uchun belgilashning inter faol tizimi xisoblanib, mustaqil o‘qib o‘rganishda yordam beradi. Bunda ma’ruza mavzulari,kitob va boshqa materiallar oldindan talabaga vazifa qilib beriladi.Uni o‘qib chiqib, «V; +; -; ?» belgilariorqali o‘z fikrini ifodalaydi.

Matnni belgilash tizimi

(v) –men bilgan narsani tasdiqlaydi.

+) – yangi ma’lumot.

(-) –men bilgan narsaga zid.

(?) –meni o‘ylantirdi. Bu borada menga qo‘shimcha ma’lumot zarur.

	Insert jadvali
Tushunchalar	V	+	-	?
YAngi iqtisodiy siyosat (YAIS)
Savdo- sotiqni erkinlashtirish
Oziq-ovqat razverstkasi
Sanoatlashtirish
Er-suv islohati
Jamoalashtirish
Quloqlashtirish
Texnikaviy ta’minot
Irrigatsiya va melioratsiya
Energetika va yoqilgi sanoati
Kimyo sanoati
Metallurgiya sanoati
Mashinasozlik sanoati
Qurilish sanoati
Engil sanoat
Oziq-ovqat sanoati
Transport
Madaniy siyosat
Xalq ta’limi
Oliy ta’lim
O‘rta mahsus ta’lim
Ilm-fan
“Xujum” harakati
Adabiyot va san’at
Kommunistik mafkura ta’ziyqi

Foydalanilgan adabiyotlar:

1.Karimov I.A. “Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q” T.,SHarq.1998.

2.Karimov I.A. “YUksak ma’naviyat-engilmas kuch” T..Ma’naviyat.2008

3.“Vatan tuyg‘usi”.T.,O‘zbekiston.1996..

4.Murtazaeva R.X. va boshq.O‘zbekiston tarixi.(ma’ruzalar matni).T.,2000.

5.Usmonov Q.,Sodiqov M., Oblomurodov N.O‘zbekiston tarixi.A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti T.,2002.

6.O‘zbekiston tarixi (Oliy o‘quv yurtlarining nomutaxassislik fakultetlari talabalari uchun darslik).”YAngi asr avlodi”.T.,2003

10.Amaliy mashg‘ulot: Sovet hokimiyatining O‘zbekistonda yuritgan qatag‘onlik siyosati, uning mohiyati va oqibatlari.
Reja:

1. 
   Sovet hokimiyatining O‘zbekistonda yuritgan qatag‘onlik siyosati, uning mohiyati va oqibatlari.
   
2. 
   Quloqlashtirish. “Madaniy inqilob”. Ma’muriy-buyruqbozlik boshqaruvi.
   
3. 
   50-70- yillarda O‘zbekistondagi iqtisodiy hayot.
   
4. 
   “Qayta qurish” va uning cheklanganligi. “Paxta ishi”, “o‘zbeklar ishi”.
   

3-ilova.

Munozara savollari

1. 
   Quloqlashtirish nima?
   
2. 
   “Madaniy inqilob” nima?
   
3. 
   Ma’muriy-buyruqbozlik boshqaruvi deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Siyosiy qatag‘onlar kelib chiqish sabablari.
   
5. 
   Iqtisodiyotning xomashyo etishtirish tomon yo‘naltirishiga sabab nima?
   
6. 
   Paxta yakkaxokimligi nima?
   
7. 
   “Paxta ishi” nima?
   
8. 
   “o‘zbeklar ishi” nima?
   
9. 
   Ommaviy qatag‘onlar nima?
   

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Karimov I.A.”Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q” T.,SHarq. 1998.

2. Karimov I.A.”YUksak ma’naviyat-engilmas kuch”T..Ma’naviyat. 2008

3. “Vatan tuyg‘usi”.T.,O‘zbekiston. 1996.

4. Murtazaeva R.X. va boshq.O‘zbekiston tarixi.(ma’ruzalar matni).T., 2000.

5. Usmonov Q.,Sodiqov M., Oblomurodov N.O‘zbekiston tarixi.A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti T.,2002.

6. O‘zbekiston tarixi (Oliy o‘quv yurtlarining nomutaxassislik fakultetlari talabalari uchun darslik). “YAngi asr avlodi”.T., 2003

11.Amaliy mashg‘ulot: Ikkinchi jahon urushi yillarida o‘zbek xalqining fashizm ustidan qozonilgan g‘alabaga qo‘shgan hissasi.
Reja:
1.O‘zbekistonning yagona xarbiy lageriga aylanishi.

2. O‘zbekiston xalqining buyuk g‘alabaga qo‘shgan hissasi.

3. O‘zbekistonlik jangchilarning jasoratlari
O‘quv topshiriqlari

1-ilova.

1. 
   - guruh
   

1.«Fashizm» tushunchasiga ta’rif bering va uningmohiyatini tushuntiring.

2.Urush yillarida O‘zbekistonning qishloq xo‘jaligi.

3Umumiy xarbiy safarbarlik.

2 – guruh

1. 
   Urush yillarida O‘zbekiston madaniyati.
   
2. 
   Urush yillarida O‘zbekistonning sanoati.
   
3. 
   O‘zbekistonlik jangchilarning frondagi jasoratlari.
   

3 – guruh

1. Turkiston legioni.

2. O‘zbek – bolajon xalq.

3.Urush yillaridaO‘zbekiston xalq xojaligining front ehtiyojlari uchun moslashtirilishi.

2-ilova.

Guruh ishlarini baholash jadvali

Har bir guruh boshqa guruh taqdimotini baholaydi, mezonlar bo‘yicha ballar yig‘iladi (har bir mezon bo‘yicha maksimal 3 ball)

Guruh	Javobning londa va aniqligi	Ko‘rgazmaliligi			Taqdimotning qisqaligi (reglament)		Qamrovi(guruh a’zolarining faolligi)			Ballarning umumiy miqdori
1
2
3
4
5
YAkuniy hisob
Guruh			1-savol	2-savol		3-savol		4-savol	Umumiy ballar
1			-
2				-
3						-
4								-
Umumiy ballar yig‘indisi
Baho (umumiy ball yig‘indisi 4 ga bo‘linadi)

Baho: 5 ball – «a’lo»; 4 ball – «yaxshi»; 3 ball – «qon-li»; 2 ball – «qon-siz».

O‘kuv – vizual materiallari

Ikkinchi jahon urushining boshlanishi. O‘zbekistonning urush girdobiga tortilishi. O‘zbekistonning barcha kuchlarining fashizmga qarshi safarbar etilishi Umumiy harbiy safarbarlik. Mamlakatning xalq xo‘jaligi va ijtimoiy xayotining harbiy izga solinishi.Mehnat safarbarligi. Frontga umumxalq yordami.SSSRnin g‘arbiy viloyatlaridan sanoat korxonalari, o‘quv ta’lim maskanlari, madaniyat muassasalarining ko‘chirib keltirilishi,joylashtirilishi va ishga tutirilishi.

YUz minglab qochoq kishilar, etim bolalarning keltirilishi va ularni o‘zbek oilalariga qabul qilinishi.YArador va bemor jangchilarni qabul qilish va sog‘lomlashtirish tadbirlari.

Urush yillarida O‘zbekiston sanoati. Farhod GESi qurilishi. Mashinasozlik va metallurgiya sanoatining barpo etilishi.

Urush yillarida O‘zbekistonning qishloq xo‘jaligi.O‘zbekistonning paxta, don, qand-shakar, kanop, ipak, teri, oziq-ovqat, meva etishtirib beruvchi strategik ahamiyatga molik alohida ahamiyati.
Tayanch iboralar: Ikkinchi jahon urushining boshlanishi, O‘zbekistonning urush girdobiga tortilishi, O‘zbekistonning modiy va ma’naviy kuchlarining urushga safarbar etilishi,Umumiy harbiy safarbarlik, O‘zbekistonlik janchilarining frontda ko‘rsatgan jasoratlari.

General S.Raximov, o‘zbek jangchilari Q.Turdiev, S.Abdullaev, V.Boboev, Z.G‘anieva.”Turkiston” legioni.

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Karimov I.A.”Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q” T.,SHarq.1998.

2. Karimov I.A.”YUksak ma’naviyat-engilmas kuch”T..Ma’naviyat.2008

3. “Vatan tuyg‘usi”.T.,O‘zbekiston.1996..

4. Murtazaeva R.X. va boshq.O‘zbekiston tarixi.(ma’ruzalar matni).T.,2000.

5. Usmonov Q.,Sodiqov M., Oblomurodov N.O‘zbekiston tarixi.A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti T.,2002.

6. O‘zbekiston tarixi (Oliy o‘quv yurtlarining nomutaxassislik fakultetlari talabalari uchun darslik).”YAngi asr avlodi”.T.,2003

12. Amaliy mashg‘ulot: Ma’muriy buyruqbozlikning kuchayishi va inqirozi davrida O‘zbekiston.

Reja:

1. 
   Ma’muriy buyruqbozlikning kuchayishi va inqirozi davrida O‘zbekiston.
   
2. 
   Siyosiy qatag‘onlar.
   
3. 
   Iqtisodiyotning xomashyo etishtirish tomon yo‘naltirish.
   
4. 
   Paxta yakkaxokimligi.
   
5. 
   Ommaviy qatag‘onlar. Farg‘ona fojeasi.
   

1-ilova.

Blits-so‘rov uchun tayanch tushunchalar.

• 
  YAngi iqtisodiy siyosat (YAIS)
  
• 
  Savdo-sotiqni erkinlashtirish
  
• 
  Oziq-ovqat razverstkasi
  
• 
  Sanoatlashtirish
  
• 
  Er-suv islohoti
  
• 
  Dehkon xo‘jaligini jamoalashtirish
  
• 
  Kollektivlashtirish
  
• 
  Quloqlashtirish
  
• 
  Texnikaviy ta’minot
  
• 
  Irrigatsiya va melioratsiya ishlari
  
• 
  Eneggetika va yoqilgi sanoati
  
• 
  Kimyo sanoati
  
• 
  Metallurgiya sanoati
  
• 
  Mashinasozlik sanoati
  
• 
  Qurilish sanoati
  
• 
  Engil sanoat
  
• 
  Oziq-ovqat sanoati
  
• 
  Transport
  
• 
  Madaniy siyosat
  
• 
  Xalq ta’limi
  
• 
  Oliy ta’lim O‘rta mahsus ta’lim
  
• 
  Ilm-fan
  
• 
  “Xujum” harakati
  
• 
  Adabiyot va san’at
  
• 
  Kommunistik mafkura ta’ziyqi
  

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Karimov I.A.”Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q” T.,SHarq.1998.

2. Karimov I.A.”YUksak ma’naviyat-engilmas kuch”T..Ma’naviyat.2008

3. “Vatan tuyg‘usi”.T.,O‘zbekiston.1996..

4. Murtazaeva R.X. va boshq.O‘zbekiston tarixi.(ma’ruzalar matni).T.,2000.

5. Usmonov Q.,Sodiqov M., Oblomurodov N.O‘zbekiston tarixi.A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti T.,2002.

6. O‘zbekiston tarixi (Oliy o‘quv yurtlarining nomutaxassislik fakultetlari talabalari uchun darslik).”YAngi asr avlodi”.T.,2003

13. Amaliy mashg‘ulot: Mustaqil O‘zbekistonda demokratik huquqiy davlat, fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirish jarayoni.
Reja:

1. 
   Mustaqil O‘zbekistonda demokratik huquqiy davlat, fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirish jarayoni. ”.
   
2. 
   Taraqqiyotning “O‘zbek modeli
   
3. 
   Davlat xokimyatining milliy, xuquqiy, demokratik asoslarining barpo etilshi.
   
4. 
   Qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimyatlari.
   

1-ilova.

Tushunchalar taxlili

• 
  Ma’naviy qadriyat, halqaro xamdo‘stlik, tashqi siyosat, Birlashgan Millatlar Tashkiloti, SHanxay Hamkorlik Tashkiloti, Evropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkiloti
  

2- ilova

T – deogramma

Sobiq sovet davri (iqtisot, siyosat, ma’naviyat)

Mustaqillik davri (iqtisot, siyosat, ma’naviyat)
4-ilova.

Muhokama etish uchun savollar
1. Ko‘ppartiyaviylik tizim nimalardan iborat?

2. Sud tizimi islohotlari nimalardan iborat?

4. O‘zbekiston parlamenti to‘g‘risida qanday ma’lumotlarga egasiz?

4. O‘zbekistonda hokimiyat boshqaruvi to‘g‘risida nimalar bilasiz?

Klasterni to‘ldiring


Мустақил Ўзбекистонда демократик ҳуқуқий давлат, фуқаролик жамияти асосларини шакллантириш жараёни

Foydalanilgan adabiyotlar:

1.Karimov I.A.”Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q” T.,SHarq.1998.

2.Karimov I.A.”YUksak ma’naviyat-engilmas kuch”T..Ma’naviyat.2008 3.Karimov I.A. O‘zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida.-T.:O‘zbekiston,2011

4.O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. -T.: “O‘zbekiston”, 2008.

5.Karimov I.A. O‘zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida.-T.: O‘zbekiston, 2011.

6. “Vatan tuyg‘usi”.T.,O‘zbekiston.1996..

7.Murtazaeva R.X. va boshq.O‘zbekiston tarixi.(ma’ruzalar matni).T.,2000.

8.Usmonov Q.,Sodiqov M., Oblomurodov N.O‘zbekiston tarixi.A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti T.,2002.

9.O‘zbekiston tarixi (Oliy o‘quv yurtlarining nomutaxassislik fakultetlari talabalari uchun darslik). “YAngi asr avlodi”.T., 2003.

10.O‘zbekiston Respublikasi: Mustaqil davlatning bunyod bo‘lishi. -T.: “O‘zbekiston”, 1992.

11.O‘zbekistonning yangi tarixi. Uchinchi kitob. Mustaqil O‘zbekiston tarixi. -T.: “SHarq”, 2000.

12. G‘ulomov S., Usmonov Q. Mustaqillik O‘zbekistonga nima berdi. T.: “O‘AJBNT”, 2001.

13. 3iyoev H. O‘zbekiston mustaqilligi uchun kurashlarning tarixi - T., “SHarq”, 2001.

14.Amaliy mashg‘ulot: O‘zbekistonning mustaqillik yillaridagi iqtisodiy, ma’naviy va madaniy taraqqiyoti.
Reja:

1. 
   O‘zbekistonning mustaqillik yillaridagi iqtisodiy, ma’naviy va madaniy taraqqiyoti.
   
2. 
   Tinchliksevar mustaqil tashqi siyosat asoslarining ishlab chiqilishi. BMT, EXHT, Shanxay hamkorlik tashkiloti, MDX.
   
3. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoev tomonidan ijtimoiy-iqtisodiy isloxatlarni yanada jadallashtirilish.
   
4. 
   2017-2021 yillarga mo‘ljallangan O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish Harakatlar strategiyasi.
   

Nazorat uchun savollar:

1. 
   O‘zbekistonning mustaqillik yillaridagi iqtisodiy, ma’naviy va madaniy taraqqiyotini yoritib bering.
   
2. 
   O‘zbekiston va BMT munosabatlarini yoritib bering.
   
3. 
   O‘zbekiston va EXHT munosabatlarini yoritib bering.
   
4. 
   O‘zbekiston va Shanxay hamkorlik tashkiloti munosabatlarini yoritib bering.
   
5. 
   O‘zbekiston va MDX. munosabatlarini yoritib bering.
   
6. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoev tomonidan ijtimoiy-iqtisodiy isloxatlarni yanada jadallashtirilish.
   
7. 
   2017-2021 yillarga mo‘ljallangan O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish Harakatlar strategiyasini yoriting.
   

Klasterni to‘ldiring


Мустақил Ўзбекистоннинг ташқи сиёсати

Foydalanilgan adabiyotlar.
1.Karimov I.A. O‘zbekistonning o‘z istiqlol taraqqiyot yo‘li . T. «O‘zbekiston», 1992

2. Karimov I.A. Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q . T. «O‘zbekiston», 1998.

3.Karimov I.A. O‘zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida T. «O‘zbekiston», 2011.

4.Usmonov Q. , Oblomurodov N. O‘zbekiston tarixi. 1-qism. Oliy o‘quv yurtlari uchun o‘quv qo‘llanma . T. «SHarq», 2000.

5.Azamat Ziyo. O‘zbek davlatchiligi tarixi .T. «SHarq»,2000.

6.Ziyoev H. O‘zbekiston mustaqilligi uchun kurashlarning tarixi T. 2001

7.O‘zbekiston Respublikasi: Mustaqil davlatning bunyod bo‘lishi. T. «O‘zbekiston», 1992.

8.O‘zbekistonning yangi tarixi. Birinchi,ikkinchi, uchinchi kitoblar .T.

9. G‘ulomov S. Usmonov Q. Mustaqillik O‘zbekistonga nima berdi? T

KEYSLAR BANKI

Markaziy Osiyo insoniyat sivilizatsiyasining qadimgi o‘choqlaridan biri.
Topshiriqlar:
1.Qaysi davrdan boshlab odamlar ibtidoiy to‘da tarzida yashamay qo‘ydilar va qarindosh urug‘chilik jamoalariga birlashdilar.

2. Makaziy Osiyoda eng qadimgi temir buyumlar topilgan yodgorliklarni aniqlang.

3. Quyidagi qaysi xududda so‘nggi paleolit manzilgohi topib tekshirilgan?

4.Ibtidoiy to‘da davrining ohiriga kelib eng qadimgi odamlarning faoliyatida qanday o‘zgarish yuz berdi ?

O‘zbekiston xududida dastlabki davlatlarning paydo bo‘lishi va rivojlanish bosqichlari

(qadimgi,antik va ilk o‘rta asrlar)
Topshiriqlar:
1.Davlatchilik tushunchasi. Katta Xorazm, Baqtriya podsholigi haqida tushuncha bering.

2.YUnon Baqtriya, Parfiya, Sug‘diyona, Qang‘ va Davon davlatlari. Ularning ijtimoiy – iqtisodiy va madaniy hayoti qisqacha gapirib bering.

3.Kushonlar saltanati va Turk xokonligi va ularning Vatanimiz tarixida tutgan o‘rni yoritib bering.

4.IX-XII asrlarda o‘zbek davlatchiligi taraqqiyoti qay darajada bo‘lganligini yoritib bering.

Buyuk ipak yo‘li va hozirgi zamon.
Topshiriqlar:
1.Eng qadimgi yo‘llar.Buyuk ipak yo‘lining paydo bo‘lishi va rivojlanishini gapirib bering.

2.Amir Temur va temuriylar davrida Buyuk ipak yo‘lining shuhratining yanada ortganligi kengroq tushuntiring, nima uchun.

3.XVI asrdan boshlab Buyuk ipak yo‘li ahamiyatining passayishi, uning sabablari tushuntirib bering.

4.Xozirgi davrda Buyuk ipak yo‘li an’analarini tiklash va rivojlantirish borasidagi davlatlarning xalqaro xamkorligi qay darajada?

O‘rta Osiyo halqlari hayotida yuz bergan uyg‘onish (renessans) davri, ajdodlarimizning jahon sivilizatsiyasiga qo‘shgan hissasi (IX-XII, XIV-XV asrlar)
Topshiriqlar:
1.IX-XII asrlarda O‘rta Osiyo xalqlarining moddiy va ma’naviy madaniyatining yuksalishiga ta’sir ko‘rsatgan tarixiy shart-sharoitlar va asosiy omillari haqida ma’lumot bering.

2.Ilm – fan ravnaqi. O‘rta Osiyolik allomalarning jaxon sivilizatsiyasiga qo‘shgan xissasi qay darajadaligini manbalar asosida yoriting.

3.Badiiy adabiyotning rivoj topishi. Eski o‘zbek (turkiy) adabiyoti rivojiga jiddiy ulush qo‘shgan M.Qoshqariy, YUsuf Xos Xojib, A.YUgnakiy, A.YAssaviylar haqida ma’lumot bering.

4.Markaziy Osiy xududida islom madaniyati. O‘rta Osiyolik buyuk xadisshunos olimlardan kimlarni bilasiz?

Mug‘ullar istilosi va zulmiga qarshi kurash.
Topshiriqlar:
1. Mug‘ullar xujumi arafasida Xorazmshohlar davlatidagi vaziyatni kengroq yoriting.

2. O‘tror fojeasi va mug‘ullarning O‘rta Osiyoga xarbiy yurishlari hususida so‘zlab bering.

3. Jaloliddin Manguberdi va Temur Maliklarning jasoratlarini gapirib bering.

4. CHig‘atoy ulusining tashkil topishi. Boshqaruv tartibi qay darajada edi?

III.MUSTAQIL TA’LIM
Talabaga mustaqil ishni tayyorlashda muayyan fanning hususiyatlarini hisobga olgan holda quyidagi shakllardan foydalanish tavsiya etiladi:

• 
  Darslik yoki o‘quv qo‘llanmalar bo‘yicha fanlar boblari va mavzularini o‘rganish;
  
• 
  Tarqatma materiallar bo‘yicha ma’ruzalar qismini o‘zlashtirish;
  
• 
  Mustaqil ishlar, keys-stadilar bilan ishlash;
  
• 
  Fanga oid ma’lumotlarni o‘rganish, ularni tahlil qilish;
  
• 
  Talabaning o‘quv-ilmiy-tadqiqot ishlarini bajarish bilan bog‘liq bo‘lgan fanlar bo‘limlarini yoki mavzularini chuqur o‘rganish;
  
• 
  Faol va muammoli o‘qitish uslubidan foydalaniladigan o‘quv mashg‘ulotlari;
  

Mustaqil ta’lim uchun tavsiya etiladigan mavzular:

1. 
   O‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti Islom Karimovning “Tarixiy hotirasiz kelajak yo‘q” asarida tarix fanini rivojlantirish borasida bayon qilingan konseptual g‘oyalarning ahamiyati.
   
2. 
   “Avesto” – tarixiy manba sifatida.
   
3. 
   O‘zbekistonda dastlabki davlatlarning paydobo‘lishi va rivojlantirish bosqichlari.
   
4. 
   Imom Al-Buxoriyning “Jome’ as-Sahih” asari – Islom dinining muhim tarixiy manbasi.
   
5. 
   Narshaxiyning “Buhoro tarixi”asari – tarixiy manba sifatida.
   
6. 
   O‘rta Osiyolik allomalarning jahon sivilizatsiyasiga qo‘shgan hissasi.
   
7. 
   Amir Temur tuzuklari – davlat boshqaruvi to‘g‘risidagi muhim manba sifatida.
   
8. 
   Amir Temur va temuriylar davrida ilm fan va madaniyat.
   
9. 
   Jaloliddin manguberdining Vatan himoyasi yo‘lidagi jasorati.
   
10. 
    Alisher Navoiy davlat arbobi va shoir sifatida.
    
11. 
    Buxoro, Xiva va Qo‘qon honliklarida ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy hayot.
    
12. 
    Turkiston jadidlari ilgari surgan g‘oyalar, ma’rifiy qarashlar va ularning mazmun-mohiyati.
    
13. 
    Ikkinchi jahon urushi yillarida o‘zbek xalqining fashizm ustidan qozonilgan g‘alabaga qushgan hissasi.
    
14. 
    O‘zbekistonda 50-70 yillarda paxta yakkahokimligining kuchayishi va ekologik muammolarning kelib chiqishi.
    
15. 
    O‘zbekiston mustaqil taraqqiyot yo‘lida.
    

IV. GLOSSARIY

“Avesto” – o‘rta fors tilidan “Apastak” yoki “Asos” deb tarjima qilinadi. O‘rta Osiyoning ajralmas qismi hisoblangan Turonzamin hududlarida shakllangan qadimiy din-zardushtiylikning muqaddas kitobidir. Unda o‘zbek, tojik, turkman, ozarbayjon, fors, afg‘on va boshqa xalqlarning ibtidoiy va qadimiy axloqiy tasavvurlari, koinot va erdagi dunyoning yaratilishi bilan bog‘liq tushunchalar, afsona va rivoyatlar, falsafiy-axloqiy qarashlar o‘z ifodasini topgan.

Fanda zardushtiylik va uning muqaddas kitobi “Avesto” paydo bo‘lgan hudud Midiya deb hisoblovchi “g‘arbiy” nazariya va bu ta’limotning beshigi Baqtriya, Sug‘diyona, Farg‘onadan iboratdir deb tasdiqlovchi “sharqiy” nazariya mavjud. Zardushtiylikni Xorazm bilan bog‘lovchi nazariyaning ilmiy adabiyotda juda ko‘p tarafdorlari bor. “Avesto”da zardushtiylarning muqaddas olovi-“azar-xurra” birinchi marta yoqilgan mamlakat, hamda Axuramazda Zardushtga namoyon bo‘lgan mamlakat sifatida “Aryonam vayjo” eslatiladiki, “Avesto”da keltirilgan geografik-iqlimiy sharoitlar ko‘proq Xorazmga mos keladi. SHuningdek, “Avesto”da Axuramazda tomonidan yaratilgan mamlakatlar sanab o‘tilgan. Birinchi o‘rinda “Aryonam-vayjo” (Xorazm) turib, “go‘zallikda u bilan dunyoda hech narsa tenglasha olmaydi” deyiladi. Keyin “odamlarga va chorvaga boy Gava (So‘g‘d)”, “Qudratli va muqaddas Mouru (Marg‘iyona)”, “Bayroqlari baland ko‘tarilgan mamlakat Bahdi (Baqtriya)” ta’riflanadi. YUqoridagi ma’lumotlarga asoslanib, “Avesto” vatani Markaziy Osiyo ekanligi haqida xulosa chiqarishimiz mumkin.

“Avesto” dastlab 21 kitobdan iborat bo‘lgan. Bizgacha uning ayrim qismlarigina saqlanib qolgan. Bu qadimgi qismlar YAsna, Visparat, YAsht va Videvdat deb nomlanadi.

Avesto tili – Zamonamizgacha etib kelgan Avesto qismlari milodning III-VII asrlarida tahrir qilingan. “Avesto” boblari “pahlaviy” – o‘rta fors alifbosi asosida 48 ta belgili yozuvdan iboratdir.

Zardushtiylik dini Ahmoniylar saltanatining (mil.avv.VI-IV asr) davlat diniga aylantirilgan. Zardushtiylikning g‘oyalari matnlari miloddan avvalgi IV asrda to‘planib, 21 kitob qilinadi. Abu Rayhon Beruniyning yozishicha “Podsho Doro ibn Doro hazinasida 12 ming qoramol terisiga tillo suvi bilan bitilgan bir nusxa bor edi. Iskandar otashxonalarni vayron etib, ularda xizmat qiluvchilarni o‘ldirgan vaqtida uni kuydirib yubordi. SHuning uchun ham Avestoning 3/5 qismi yo‘qolib ketdi”.

Sosoniylar (224-651) davriga kelib “Avesto” tili “o‘lik”, tushunarsiz bo‘lib qolgan. Ammo to‘plamda eski so‘zlar va tushunchalarning hammasi saqlangan. “Avesto” tili eroniy tillarning eng qadimgi shevalaridan biri bo‘lgan va olimlar fikriga ko‘ra, qadimgi fors tiliga nisbatan ancha oldingi bosqichda, miloddan avvalgi II ming yillikning oxiri I ming yillikning boshlarida paydo bo‘lgan.

“Avesto” birinchi bo‘lib, XVIII asrda fransuz olimi Anketil Dyuperron tomonidan 1771 yilda tarjima qilingan. Uning qo‘lidagi “Avesto” qo‘lyozmalari XIII asrga oid bo‘lgan.

ADNO (arab. – eng past) 1) XIX-XX asr boshlarida Xiva xonligida 5 tanobgacha eri bo‘lgan pastki tabaqadagi dehqonlar. 2) Madrasa talabalarining boshlang‘ich o‘quv guruhi.

Adra – Xiva xonligida sug‘orilmaydigan erlar.

Ajam – arablar o‘zlari bosib olgan hududlardagi boshqa xalqlarni, jumladan, YAqin va O‘rta SHarq, asosan, hozirgi Eron hududlarini shunday nom bilan ataganlar.

AJDOD (arab. – bobo so‘zining ko‘pligi) – bobo degan ma’noni bildirib, shaxsning ilgarigi o‘tgan ota-bobolarini anglatadi.

AJZCHI – Amir Temur va Temuriylar davrida harbiy safarga otlangan qo‘shinni mashaqqatli joylardan olib o‘tish maqsadida mahalliy aholi ichidan tanlab olingan yo‘l ko‘rsatuvchi.