O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asr boshlarigacha)

V asrning o‘rtalari
da diyorimizga kirib kelgan eftallar yozma 
manbalarda 
eftal
, 
xaftal
, 
xaytal
degan nomlar bilan tilga olinadi. 
«
Eftal
» degan nom ilk bor «
xeptal
» shaklida V asr arman man-
balarida uchraydi. Bu nom aslida «
Eftalon
» deb yuritilgan shoh 
nomidan olingan. Uni 
Vaxshunvar
deb ham ataganlar, u eftal-
lar yurishiga boshchilik qilgan. Qisqa vaqt ichida 
Chag‘oniyon
, 
Toxariston
va 
Badaxshon
bo‘ysundiriladi. Ular bir zarba bilan 
Sug‘dda ham o‘z hukmronligini o‘rnatadilar. eftallar davlati ni-
hoyatda kuchayadi. Hatto ular o‘zaro aloqa o‘rnatish maqsadida 
456-yil
da Xitoyga elchi yuboradilar. eftallarning tobora kucha-
yib borayotgan tajovuzidan xavfsiragan sosoniylar ularga qarshi 
yurish qiladi. Ikki o‘rtadagi jang-u jadallar, ayniqsa, sosoniylar 
shohi 
Pero‘z
hukmronlik qilgan davrda (459–484) avjiga chi-
qadi. Sosoniylar shohi eftallarga qarshi uch marta yurish qiladi. 
Dastlabki janglardayoq u mag‘lubiyatga uchrab, asir tushadi. Vi-
zantiya imperatori 
Zenon
tomonidan yuborilgan o‘lpon evaziga u 
asirlikdan ozod etiladi. Biroz vaqt o‘tgach, ikkinchi marta eftal-
larga qarshi qo‘shin tortadi. Ikkinchi yurish ham muvaffaqiyat-
siz tugaydi. Shohning 
Kubod
ismli yosh o‘g‘li eftallar yurtiga 
garovga yuborilib,