O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

 
 
 
10-Mavzu: Kukunsimon qattiq qotishmalar 
(2-Soat) 
Detall  va  buyumlarning  materiallarini  metal  kukunlaridan  tayyorlash  kukun  metallurgiyasi  deb 
yuritiladi. 
Detall  va  buyumlarni  kukunsimon  materiallardan  tayyorlash  jarayoni  metall  kukunini,  shixtani 
tayyorlash, presslash va zagotovkani pishirishdan iborat. 
Kukun  materiallarning  asosiy  texnologik  xossalariga  to‟kma  og‟irligi,  oquvchanligi  va 
presslanuvchanligi kiradi. 
Kukunlardan zagovatka va buyumlarni shakllantirish asosan bir yoki ikki tomonlama 
mundshtukli presslash yuli bilan amalgam oshiriladi. Presslash kukunning tarkibi va buyumning 
vazifasiga qarab, gidravlik yoki mexanik presslarda 150-800 МPа bosim ostida amalga oshiriladi 

---

 
 
 
22 
Metal-keramik qotishmalar deb atalishiga sabab, ular metallardan tashkil topgan, lekin ularni 
tayyorlash usuli keramik buyumlar (sopal va chinni) tayyorlash texnologiysini eslatadi 
Plastik massalar yoki sodda qilib aytganda plastmassalar hozirgi zamon texnikasida juda muhim 
rol o‟ynaydi. Ular o‟zlarining  qator qimmatli xossalari tufayli mustaqil guruhlarga ajralib chiqqan. 
Plastmassalar metallmas material bo‟lib, tabiiy va sintetik polimerlar asosida olinadi va ulardan 
plastik deformatsiyalash usullari bilan buyumlar hosil qilinadi. Polimerlar yuqori molekulyar massadan 
iborat moddadir. 
 Rezinalar turli qushimchalar qo‟shilgan tabiiy (TK) yoki sun‟iy sintetik (CK)kauchikning 
kimyoviy o‟zgarishi (vulkazinizatsiya qilingan) natijasida hosil  bo‟lgan mahsulotlar. Rezina uchun 
uning yuqori elastikligi, yeyolishiga chidamliligi, elektr izolyatsion xossalarning yaxshiligi, kimyoviy 
barqarorligi, gaz va suv o‟tkazmasligi xosdir. Rezina o‟zining bu xossalari bilan xalq xo‟jaligining turli 
sohalarida, xususan avtomobil va traktorsozlik sanoatlarida uning o‟rniga boshqasini almashtirib 
bo‟lmaydigan materialdir.