O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

5-Mavzu: Legirlangan  po‟latlar 
(2-Soat) 
Agar  po‟lat  tarkibida  ugleroddan  tashqari  boshqa  elementlar  ham  mavjud  bo‟lsa,  Fe-Fe
3
C 
digrammasidagi  faza  o‟zgarish  chiziqlari  o‟zgaradi.  Ferrit,  austenit,  sementit  fazalaridagi  uglerodning 
erishi va ularning muvozanat harorati turlicha bo‟ladi. Demak, qotishmaga o‟zga qo‟shimchalar qo‟shib, 
struktura  o‟zgarishlariga  erishish  orqali  po‟lat  xossalarini  boshqarish  mumkin.  Bunday  maqsadda 
qo‟shiladigan  qo‟shimchalarni  legirlovchi  elementlar,  qotishmalarni  esa  legirlangan  po’latlar  deyiladi. 
Po‟lat ishlab chiqarish amaliyotida legirlovchi elementlar sifatida Cr, Mo, Co, Ni, V, Ti, W, Zr, Nb, Mn 
va Si kabi elementlar qo‟llaniladi, ular po‟latning fizik, mexanik va texnologik xossalarini yaxshilaydi. 
Legirlangan pо‟latlar kimyoviy  tarkibi, mikrostrukturasi va ishlatilish sohasiga kо‟ra  turlarga bо‟linadi. 
                Legirlangan  pо‟latlar  kimyoviy  tarkibidagi    legirlovchi  elementlar  soniga  qarab  xromli, 
molibdenli, kremniyli, xrom-nikelli, xrom-nikel- molibdenli va h.k. turlarda bо‟linadi. 
                Legirlovchi  elementlarning  miqdoriga  kо‟ra  kam  legirlangan  (2,5  %  gacha  LE),  о‟rtacha 
legirlangan (2,5...10 % LE) va kо‟p legirlangan (10 % dan kо‟p LE) pо‟latlar guruhlariga bо‟linadi 
Legirlangan pо‟latlar kimyoviy  tarkibi, mikrostrukturasi va ishlatilish sohasiga kо‟ra  turlarga bо‟linadi. 
                Legirlangan  pо‟latlar  kimyoviy  tarkibidagi    legirlovchi  elementlar  soniga  qarab  xromli, 
molibdenli, kremniyli, xrom-nikelli, xrom-nikel- molibdenli va h.k. turlarda bо‟linadi. 
                Legirlovchi  elementlarning  miqdoriga  kо‟ra  kam  legirlangan  (2,5  %  gacha  LE),  о‟rtacha 
legirlangan (2,5...10 % LE) va kо‟p legirlangan (10 % dan kо‟p LE) pо‟latlar guruhlariga bо‟linadi 
Legirlangan asbobsozlik po‟latlari kesish, o‟lchash, zarb berish va shtamplash asboblarini tayyorlashda 
ishlatiladi. Bu po‟latdan yasalgan asbobning sifati uglerodli po‟latdan yasalgan asboblarnikidan yuqori, u 
qattiqroq va yeyilishga chidamli 
Legirlangan asbobsozlik po‟latlari kesish, o‟lchash, zarb berish va shtamplash asboblarini tayyorlashda 
ishlatiladi. Bu po‟latdan yasalgan asbobning sifati uglerodli po‟latdan yasalgan asboblarnikidan yuqori, 
u qattiqroq va yeyilishga chidamli.