O’zbekiston Res’ublikasi

Давра суҳбати усулининг афзалликлари: 
• ўтилган материални яхши эсда қолишига ёрдам беради; 
• барча ўқувчилар ўзаро мулоқотда бўладилар; 
• ҳар бир ўқувчи ўзининг иштирок этиш масъулиятини ҳис этади; 
• ўз фикрини эркин ифода этиш имконияти мавжуд. 
“Идрок харитаси”
 
 “Идрок харитаси” (Контсептуал харита)
нинг асосий қоидаларини ХХ-
асрнинг 60 -йиллари Корнелл университетининг профессори Джозеф Новак 
ишлаб чиққан бўлиб, у ўз навбатида янги консепсияларни шакллантириш учун 
илгариги тажрибанинг муҳимлигини кўрсата олган Девид Озубел назариясига 
асосланган.
Таклиф этилаётган усул янги билим ва ахборотларни конспектлаштиришнинг 
стандарт чизмасини ишлашга хизмат қилади ва дарснинг узундан узоқ 
конспектини ёзиш юкидан халос этади. 
Харитани тузиш ўқувчига: 
- асосий, иккиламчи, учламчи (ва ҳ.к.) шохчалар (чизиқлар) ларни ишлатиш 
ҳисобидан иерархик тартибда мавзунинг асосий 
ғояларни структуралашга
; 
- равшан ва рангли образлар орқали 
ғояни кучайтиришга
; 
- улар орасидаги 
боғлиқликни намойиш этишга
; 
- ранг, шрифт размери, бўрттириш ва ҳ.к.лар билан 
контсептсияларни 
ажратишга
; 

---

42 
- махсус белгилар ёрдамида 
ғояларни баҳолаш ва изоҳлашга 
имкон беради. 
Бу қандай амалга оширилади? 
Идрок харитасини тузиш, асосий ғояни расм, белги ёки график шаклда ёзиш 
ва асосий фикр билан боғланган янги, ассотсиатсияли ғояларни фикрлаб 
кўришдан иборат. Ўқувчи ўзи томонидан ёзилган муҳим ғоялар устига диққатни 
жамлаши орқали билимларни шундай усулда баён қиладики, бу ўқувчига янги 
ахборотни тушуниш ва эслаб қолишга ёрдам беради. 
Амалга ошириш босқичлари: 
1-қадам. Асосий ғояни марказга қўйинг 
Кўпгина ўқувчиларга идрок харитасини ландшафт усулида чизиш учун дафтар 
варағининг ёйилган ҳолатида ишлаш қулайроқ туюлади. Бундай вазиятда асосий 
ғоя ёки мавзу расм, белги ёки график шаклда дафтар варағининг марказида 
жойлашади ва бу марказий ғоя атрофида бошқа фикрларни ёзишга максимал 
жой қолдиради.