O’zbеkistоn rеspublikasiоliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti tabiiy fanlar fakulteti

Fotokolorimetriya va spektrofotometriya.
Fotokolorimetriya (fotoelektrokolorimetriya) va spektrofotometriya ob'ektiv usullarga tegishli bo'lib, ularda absorbsiya asboblar yordamida o'lchanadi.
Fotokolorimetriyada turli markali (FEK-56M, KFK-2, KFK-3) fotoelektrokolorimetrlar qo'llaniladi. Ular spektrning ko'rinadigan hududida (380-780 nm) aniqlash imkonini beruvchi nurlanish manbai sifatida akkor yoki halogen lampalardan foydalanadilar. Yorug'lik manbasidan radiatsiya ma'lum bir to'lqin uzunlikdagi yorug'lik oqimini (monoxromatik bo'lmagan yorug'lik) uzatuvchi filtrlarga tushadi. Tek rangli bo'lmagan nurlanish tekshiriluvchi eritma bilan kyuveta orqali o'tadi. Kyuvettadan o'tgan yorug'lik oqimining intensivligi yorug'lik energiyasini elektr tokiga aylantiruvchi fotoelementlar tomonidan qayd etiladi, bu esa potensiometr tomonidan qayd etiladi. Tekshiriluvchi probirkadan o`tuvchi yorug`lik oqimining intensivligi erituvchi bilan kyuvettadan o`tayotgan yorug`lik oqimining intensivligi bilan solishtiriladi (4-rasm).



Rasm. 4. Asboblarning asosiy qismlari (fotoelektrik kolorimetr va spektrofotometr).
I - radiatsiya manbai,
SF - fotoelektrik kolorimetrdagi yorug'lik filtri,
M - spektrofotometrdagi monoxromator,
O - sinov namunasi,
F - fotoelementlar,
R/U - yozib olish qurilmasi.
Spektrofotometrik usulda asboblar - spektrofotometrlar (SF-26, SF-46 va boshqalar) qo'llaniladi. Spektrning ko'rinadigan hududida rangli moddalarni aniqlash uchun nurlanish manbai sifatida cho'g'lanma lampalar ham qo'llaniladi. Yorug'lik manbasidan nurlanish monoxromatorga kiradi, bu ma'lum bir to'lqin uzunligidagi yorug'lik nurini olish imkonini beradi. Nur kyuveta orqali tekshiriluvchi modda bilan, so‘ngra fotoelementlar orqali qayd qiluvchi qurilmaga (potentsiometr) o‘tadi. Zamonaviy yozish asboblarida yorug'lik oqimi ikkita bir xil nurga bo'linadi, ulardan biri tekshirilayotgan eritma, ikkinchisi erituvchi orqali o'tadi va kyuvettadan o'tadigan yorug'lik oqimlarining intensivligini tenglashtirish avtomatik ravishda amalga oshiriladi.