O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi

O`tish davri bosqichlarining chizmasini quyidagicha tasvirlash mumkin:

• 
  k
  Latent bosqichi
  eksayish, eski jamiyat samaradorligini pasayishi
  
• 
  yangi –ya’ni kurtaklarni tug’ilishi
  

• 
  t
  Yemirilish tushkunligi, tartibsizligi bosqichi
  ushkunliklar, urushlar, inqiloblar, o’layotgan sivilizatsiyani asoslarini buzilishi
  
• 
  yangi sivilizatsiya unsurlarini paydo bo’lishi va tanlashi
  

Kuchlar tengligini vaziyati bosqichi

• 
  yangi va eski jamiyat kuchlarning tengligi, depressiya
  
• 
  yangi sivilizatsiya asoslarini shakllanishi, liderlarni aniqlash
  

Tugallovchi bosqich

• 
  o’layotgan sivilizatsiya unsurlarini buzilishi va siqib chiqarilishi
  
• 
  epitsentrda shakllanish va yangi jamiyatni tarqalishi
  

4-tasvir


O`tish davrining yakunlari qanday?
Birinchidan, tarixiy spiralning yangi o`ramiga o`tish yakunlanadi, yangi jahon sivilizatsiyasi shakllanadi. Jamiyat o`zining siklik dinamikasida, taraqqiyotning o`zgargan sharoitlarida ko`p miqdorga javob beradigan yangi qiyofani oladi. Me’rosiy genotipni eskirgan unsurlardan “tozalash”, uni o`tish davrida qat`iy tanlov va har tomonlama sinovdan o`tgan yangilari bilan boyitish amalga oshiriladi. Yangilanish sivilizatsiya piramidasining barcha qavatlarini qamrab oladi.
Ikkinchidan, qayta ishlab-chiqarishning samaradorligini, yangilangan ishlab-chiqarish bazasida, yangi texnologik asosda aholini ko`pchiligini turmush darajasini ko`tarish uchun shart-sharoitlar qayta yaratiladi, jamiyat yana to`la kuchga ega va kejajakga intiladi.
Uchinchidan, texnologik taraqqiyotda va iqtisodiyotda liderlar almashdi, yangi ustuvor sohalar paydo bo`ldi va o`rnashdi. Siyosiy sahnada tarixiy progressning episentri – ko`chib o`rnashdi, eski lokal sivilizatsiyalar va lider mamlakatlar chetga surildilar yoki o`tmish merosi yuki ostida qolmaganlar tezlik bilan dunyodagi o`zgarishlarga moslashdilar.
To`rtinchidan, ma`naviy dunyoning taraqqiyotida yangi bosqich boshlanadi, insonning erkinlik darajasi va manfaatdorligi oshadi.
Beshinchidan, yangidan mamlakat va dunyoda integratsiya va markazga intilish an`analari kuchayadi, o’ziga tortuvchi yangi markazlar shakllanadi, iqtisodiy, texnologik, siyosiy, madaniy aloqalar ko`payadi.
O`tish davrining tugallanishi yangi sivilizatsiyani o`rnatilishi va tarqalishi uchun kenglik ochadi, uning to`lqinlari dunyo mamlakatlarini qamrab olib eski sivilizatsiyaning chetda saqlanib qolgan qoldiqlarini ham o`z ta`siriga bo`ysundiradi. Sivilizatsiyalar almashuvi mexanizmlari va mazmunini ochib beradigan umumiy abstrakt chizma ana shundaydir.

Tayanch iboralar: sikl, trayektoriya, faza, Xett, Misr, qo`shimcha emissiya, investitsiyalar, g`oyalar, texnologik tizimlar, uklad, konsepsiyalar, potensial yadro, depressiya fazasi, ijtimoiy-siyosiy,sivilizatsiyalar almashuvi, elita, militarizm, texnologik baza, texnologik tushkunlik, intelektual sektorlar, progress omil, federatsiyalar,imperiya,mafkura, latent bosqichi, genotip.