O'zbekiston Respublikasining diniy ekstramizm va terrorizmga qarshi kurash to'g'risidagi Qonunlar qarorlar va farmoyishlar
Reja:
Xalqaro terrorizm vabosi
Eksrtremistik oqimlar muammosi
Diniy ektremizm va terrorizmga qarshi
www.arxiv.uz
Taassufki, ba’zan islom dini va islom fundamentalizmi haqida gapirganda bu ikki tushunchani bir-biriga aralashtirib yuborish hollari uchramoqda.
I. A. Karimov
www.arxiv.uz
O’zbekiston Prezidenti bashariyat osoyishtaligiga xavf solib turuvchi “xalqaro terrorizm” deb atalish siyosiy va qolaversa, olam barqarorligiga qaratilgan jinoiy xodisa to’g’risida tuxtalib: “O’zbekistonga qonini to’kish xisobiga mo’may daromad olishni istovchilar batamom yuq qilib ketadigan zamonlar kelishiga xali ancha borga o’xshaydi. Bu toifaga kiruvchi bizneschilar uchun qon bilan nopok siyosat qorishga pul dunyoning turli burchaqlarida xalqaro qotillarni yollash va sinab ko’rish mumkin bo’ladigan mojorolarni rag’batlantirish borasida eng qulay vosita ekanligi”ni aloxida ta’kidlab o’tgan edi.
www.arxiv.uz
Inkor etish mumkin bo’lmaydigan faktlar va axborotlarga ko’ra 2000-2001 yillarda mamlakatimiz xavfsizligi real xavf solgan, janubiy va sharqiy – janubiy chegaralarimiz yonginasida xarakat qilgan terrorchilar xarakatida checheniston xududida uzoq vaqtdan buyon olib borilayotgan separatistik jangchilarga xos bo’lgan xarbiy taktik jixatlar ko’zga tashlanmoqda. Har ikkala xarakat ishtirokchilari bir markazdan moddiy va ma’naviy ta’minlanayotganligi ularga qurol va “yangi kuchlar” yetkazib berish amalga oshirilayotgani ayon bo’lib qoldi. Radio, kompьyuter orqali uzatilayotgan axborot oqimining tahlili bu ikki xududdagi terrorichilik va eksremistik xarakatlar yagona xalqaro markazidan boshqarilayotganligi, ularning xar ikkalasiga xam yagona ma’naviy raxnomo xosligini ko’rsatdi. 2001 yil 11 sentyabrda AQSHda sodir etilgan terroristik xarakat natijasida binolar vayron bo’ldi, ko’plab odamlar qurbon etildi.
www.arxiv.uz
Xalqaro xamjamiyatda o’zining munosib o’rnini egallagani uchun dadil xarakat qilayotgan O’zbekiston Respublikasi raxbariyati mustaqillikning birinchi soniyalaridan xalqaro terrorizmning insoniyat va qolaversa, endigina mustaqillikni k´ëga kiritib demoqratik rivojlanish sari kadam k´égan millat va davlatlarning bugungi va kelajagi uchun nechoglik xavfli ekanligini chukur anglab yetdi. Keyingi paytda diniy ekstremizmga tayanib ish yuritayotgan xalqaro terorizmga keskin zarba berish milliy xavfsizlik srategiyamizning ustuvor yo’nalishi sifatida xayot – momot manfatlari tizimidan aloxida o’rin egallaganligi xam davlatimizning bu umum planitar azmu - qarorda tutgan o’rnining o’ziga xosligining yakqol isboti bo’lib xizmat qiladi.
www.arxiv.uz
Prezident Islom Karimov o’zining 2000 yil 22 yanvarь kuni Oliy Majlisning ikknchi chaqiriq birinchi sessiyasida so’zlagan ma’ruzasida davlatimiz tashqi siyosati va xavfsizlik strategiyasining ustuvorliklarini ta’kidlar ekan, “Bugungi kunda bizning barcha tashabbus va say-xarakatlarimiz mintaqalarimizga tajovuskorona xatti-xarakat, diniy esktiremizm, aqidaparastlik va xalqaro terorchiliqning yoyilish xafi kuchayib borayotganligini keng jamoatchiliqka tushuntirishga qaratilmoqda” degan jiddiy fikrni o’rtaga tashladi. Xalqaro terorizmning tom ma’noda milliy mustaqillik, davlat suverenligi xamda xar bir mamlakatning, demokratik tarakqiyot yo’lidagi strategik maqsadlariga zid bo’lgan davrning eng salbiy fenomendaridan biri ekanligi, davlatimiz raxbariyati tomonidan bugun chukur anglab yetganligi xar bir mamlakat fukorosining kelajakka bo’lgan ishonchini yanada oshiradi.
www.arxiv.uz
www.arxiv.uz
O’ziga xos giosiyosiy, geotarixiy mavkeiga ega bo’lgan O’zbekistonda islom dini bayrok qilib, aslida esa bizning ulkan ma’naviy tayanchimizni obro’sizlantirayotgan terrorchilar birgana biz uchun emas, balki dunyodagi barcha ilg’or, umudli xalqlar uchun xavfli taxdid ekanligi tobora oydinlashib bormoqda. Noyob ijtimoiy-siyosiy, madaniy geosiyosiy vaziyatdan kelib chikqàn O’zbekiston Respublikasi raxbariyati, birinchi navbatda, davlat boshlig’i I.Karimov zudlik bilan bu muammo yechimining bosh yo’nalishlaridan biri sifatida belgilash bilan birga, bu borada jaxon xamjamiyati, nufuzli xalqaro tashkilotlar bilan faol xamkorlik qilish va ularning ko’magini xisobga olgan xolda siyosat olib borishga aloxida urg’u berib kelmoqda. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 2000 yil 15 dekabrda “Terorizmga qarshi kurashish to’g’risida” qonun qabul qildi.
www.arxiv.uz
O’zbekiston va jaxon xalqi osoyishtaligi va rivojlanishiga qarshi qaratilgan xalqaro terorizmni bugun xar qachongidan ko’ra kuchayganligini e’tiborga olib, siyosiy raxbariyat muxim taklif va chora tadbirlar tizimini ishlab chiqdi. xamda bu borada barcha xayrixox kuchlar, siyosiy bloklar va davlatlar bilan xamkolikka tayyor. Ular orasida yon qo’shni davlatlar bilan xamkorlikka aloxida e’tibor berayotganligi esa o’z-o’zidan ravshan. “Tinchlik va barqarorlikka, millatlararo totuvlik va mintaqamiz xalqlari xamda davlatlarining an’anaviy do’stligiga, xamjixatligiga taxdid soluvchi bu jiddiy xavfni bartaraf etish buyicha qo’shni mamlakatlar bilan xamkorlikda zarur chora tadbirlar ko’rish – bugungi kunda eng muxim dolzarb vazifamizdir ”. Keyingi yillarda Prezidentimizning ana shu jixatga jiddiy e’tibor berayotganligining guvoxi bo’lamiz.
www.arxiv.uz
Jumladan, 2000 yilning o’zida MDX davlatlari boshliqlarining oliy darajadagi sammitlarida, Markaziy Osiyo davlatlari raxbarlarining Dushanbe va Bishkek uchrashuvlari, “SHanxay beshligi xarakati” (2001 yil) davlatlari boshliqlari bilan ommaviy axborot vositalari vakillari uchun uyushtirilgan matbuot anjumanlarida diniy ekstremizm va xalqaro terorizm bir markazdan boshqaralayotganligi, mintaqa davlatlari, bu borada kerak bo’lsa, tarixiy yakdillikda axdu-paymon qilishlari va eng zaruri, bu ofatni birlashgan xolda bartaraf etish borasida zudlik bilan aniq chora – tadbir ishlab chiqilishi lozimligini qayta-qayta ta’kidladi.
www.arxiv.uz
O’zbekistonning turli qit’alardagi davlatlar bilan o’zaro manfaatli aloqalari yo’lga qo’yilganligi, nufuzli xalqaro tashkilotlar bilan samarali xamkorlik kilyotgani, davlatimiz raxbari I. Karimovning dolzarb xalqaro muammolarni xal etish borasidagi tashabbuslari jaxondagi katta siyosatchilar tomonidan qo’llab quvvatlandi.
O’zbekiston 1992 yil 2 martda BMTga a’zo bo’ldi. Mamlakatimiz Prezidenti I. Karimov BMT Bosh Assambleyasi 48 va 50-sessiyalarida so’zlagan nutqlari jaxon xalqi ommasining e’tiborini qozondi,. Mamlakatimiz obru-e’tiborini oshirdi.
www.arxiv.uz
O’zbekistonning mintaqaviy mojorolarni tinch yo’l bilan xal qilish, Afgonistondagi urushga barxam berish, Markaziy Osiyoni yadro qurolidan xali xudud deb e’lon qilish kabi tashabbuslari xalqaro jamoatchiliq tomonidan to’la qo’llab-quvvatlandi. Ayniksa, Afgonistondagi mojaroni tinch yo’l bilan xal etishga kumaklashish maqsadida tuzulgan 6+2 guruxi, bu guruxning Toshkentda bo’lib o’tgan uchrashuvi va unda qabul qilingan Dekloratsiya katta e’tiborga molik bo’ldi. Mazkur Dekloratsiya BMT tomonidan rasmiy xujjat sifatida tarqatildi va bu nufuzli xalqaro tashkilotning bir qator rezolyutsiyalariga asos bo’ldi.
www.arxiv.uz
www.arxiv.uz
O’zbekiston bir qator xalqaro tashkilotlarga a’zo bulb, Yevropada xavfsizlik va xamkorlik tashkiloti (EXXT) Iqtisodiy xamkorlik tashkiloti (EKO) bilan esa teng huquqli a’zo sifatida, Yevropa Ittifoki, NATO bilan esa maxsus bitimlar asosida samarali xamkorlik qilib kelmoqda. Jumladan, NATO bilan “Tinchlik yo’lida xamkorlik ” dasturi doirasidagi aloqalarimiz mintaqada tinchlik va xavfsizlikni ta’minlashga xissa qo’shmoqda.
www.arxiv.uz
EXXTiga a’zo davlatlar raxbarlari va xukumat boshliqlarining Istanbul shaxrida bo’lib utgan (1999 yil 18-19 noyabrь) uchrashuvi davrimizning eng muxim anjumanlaridan biri bo’ldi. Respublikamiz Prezdentining mazkur anjumandagi nutki aniq takliflari va muloxazalari bilan yig’ilganlar bilan e’tiborini qozondi. Ayniqsa, terrorizmga qarshi kurash bo’yicha xalqaro markaz tashkil etish borasidagi taklifi ko’plab davlatlar tomonidan qo’llab-kuvvatlandi va 2001 yil 11 sentyabrьdagi AQSH ga qilingan terroristik xuruj bu fikrni yana bir bor isbotladi. MDX doirasidagi ana shunday terrorizmga qarshi markazning ta’sis etilishiga xam O’zbekiston raxbariyatining taklifi sabab bo’ldi. Umuman, O’zbekiston jaxon xalqaro tashkilotlarining ixtisoslashgan, iqtisodiy madaniy va boshqa tashkilotlari bo’limlarida faol ishtirok etib mintaqaviy va dunyo barqarorligini saqlashda yurtboshimiz tomonidan ibratli ishlar amalga oshirilmoqda.
www.arxiv.uz
Mamlakatimiz o’z mustaqilligini qo’lga kiritgandan keyin tarixan qisqa vaqt ichida iqtisodiy ijtimoiy - siyosiy va ma’naviy - ma’rifiy soxalarda juda katta yutuklar qo’lga kiritildi.
Prezidentimiz 1992 yildayok: “Oldin odamlarga moddiy boylik berish, so’ngra ma’naviyat to’g’risida o’ylash kerak, deganlar xaq bulmasalar kerak. Ma’naviyat – insonning xalqning, jamiyatning, davlatning kuch-qudratidir” - deb ta’kidlagan edi.
www.arxiv.uz
Ana shu ko’rsatmaga muvofik ma’naviyatni rivojlantirish mamlakatda amalga oshiralyotgan barcha ishlarda unga tayanish davlat siyosati darajasiga ko’tarildi. Xususan prezilentimizning 1999 yil 23 aprelda Respublikamizda “Ma’naviyat va ma’rifat” jamoatchiligini tuzish to’g’risida, 1996 yil 9 sentyabrda esa “Ma’naviyat va ma’rifat” jamoatchiliq markazi faoliyatini yanada takomillashtirish to’g’risida 1999 yil 3 sentyabrdagi Respublika ma’naviyat va ma’rifat kengashini qo’llab - quvvatlash to’g’risidagi farmonlari va 1998 yil 24 iyulda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining “Ma’naviy va ma’rifiy” isloxotlarni yanada chuqurlashtirish va uning samaradorligini oshirish chora tadbirlari to’g’risida maxsus qaror qabul qilindi.
www.arxiv.uz
1997 yildan boshlab barcha o’quv yurtlarida “Ma’naviyat va ma’rifat” asoslari kursi o’qitila boshladi. CHunki xalqimizning, jamiyatning ma’naviyatini ko’tarish va rivojlantirish va shu g’oyalarni yoshlarimiz ongiga singdirish zarur. Prezidentimiz I.Karimov O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining XIV sessiyasidagi ma’ruzasida O’zbekistonning XXI asr arafasi va uning dastlabki yillarida mamlakatimiz rivojlanishi ustivor yo’nalishlarini belgilab berar ekan. “Ikkinchi ustivor yo’nalishi-jamiyat ma’naviyatini yanada yuksaltirishdan iborat ma’naviyat xaqida gap ketar ekan men avvalo, insonni ruxiy poklanish va yuksalishga da’vat etadigan, inson ichki olamini boyitadigan uning iymon irodasini, e’tiqodini mustaxkamlanadigan vijdonini uyg’otadigan kudratli botiniy kuchini tasavvur qilaman” deb ta’kidladi. xaqikatdan xam ma’naviyat qanchalik yuksak inson qalbida joxillik yovuzlik, xudbinlik, yalqovlik kabi salbiy illatlarga o’rin qolmaydi. Ular o’rnida yoshlarimiz ongida vatanparvarlik, yaratuvchanlik, tuyg’ulari yuksak darajaga ko’tariladi, o’zaro munosabatlarida samimiylik birdamlik mexr-oqibat e’tiqod imon ma’suliyat va boshqa bir qator ijobiy fazilatlar xalqimiz turmush – tarzining ajralmas boyligi darajasi yana xam mustaxkam o’rin olib boraveradi.
www.arxiv.uz
www.arxiv.uz
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. T.: 2001 yil.
Karimov I.A “ O’zbekiston XXI asr busag’asida: xavfsizlikka taxdid, barkarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” T., “ O’zbekiston ” 1997 yil.
Karimov I.A O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li. T., “ O’zbekiston ” , 1992 yil.
Karimov I.A Ollox kalbimizda, yuragimizda. T.,
“ O’zbekiston ” 1999 yil.
Karimov I.A. E’tiqod erkinligi qonuniy asosda bo’lsin. “Xalq so’zi”. 1998 yil 5 may
