O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir

VIII. (“ ”) Qo`shtirnoqning qo`llanishi.
1. Ko`chirma gapda: “Biz o`z tilimizni va Vatanimizni sevamiz”,- dedi o`qituvchimiz.
2. Ko`chirmalarda “Til- millatning ko`rkidir”.
3. Kochma ma`noli so`zlarda:

Qushlarni sevardi, bor edi shunda “dardi”

Kulib u Adibani ”Piramidon” deb atar .
(Misra)

4. Kesatish, kamsitish: Harom pul “shaydolari” qo`lga tushdi.

5. SHartli nomlarda: “Beshinchi !”, “ Toshkentni ula!
6.Asar, gazeta, jurnal, spektakl nomlari: “Ulug`bek xazinasi”, zomoni “Shash maqom” (musiqa asari), “Alpomish” (spektakl) kabi.
BIR MA`NOLI VA KO`P MA`NOLI SO`ZLAR.

Alohida so`z holida ham gap ichida ham aynan bir ma`noli bildiruvchi so`zlar (monosemantik gr, “ bir” ma`noli) so`zlar deyiladi.

Bunday so`zlarga asosan fan, texnika,adabiyot, san`at, madaniyatga doyir atamalar (terminlar ) kiradi. Misolar: fonema, morfologiya, biologiya, mimika, urg`u kabi.
So`zning o`z ma`nosidan tashqari ikki va undan ortiq ma`noga ega bo`linishi esa ko`p (poliseemantik) ma`noli so`zlar deyiladi. Masalan: bosh- odam a`zosining boshlanish qismi (o`z ma`no) va undan keyingi so`z boshi, yo`l boshi, tog` boshi, ish boshi, qo`y bosh birikmalarida bosh asl ma`noga qoshilgan ko`chma ma`nolardir.
Boshimga ne kulfatlar solmadi. Boshimizga siz omon bo`ling. Boshginam og`riydi kabi.


SO`ZNING O`Z VA KOCHMA MA`NOSI

So`zning nutq (gan dan) tashqarida alohida olingan holda ifodalaydigan ma`nosi so`zning o`z (to`g`ri) ma`nosi deyiladi. Oltin olma olqish ol(Maqol.) Oltin -qimmatbaho metallning bir turi (o`z ma`nosida ), kumush qoshiq birikmasida -kumush o`z ma`nosida qo`llangan.

So`zning gap ichi (kontekstda) o`z ma`nosidan tashqari boshqa ma`nolarni ifodalashi ko`chma ma`no deyiladi. Masalan: Oq oltindan tog`day xirmon yaratdik,kumush tola etkazib beramiz gaplaridagi oltin va kumush so`zlari ko`chma ma`nolardir. So`zning o`z yoki ko`chma ma`noda qo`llanganligini kontekst (gap) belgilaydi.