O‘zbekiston respublikasining ayollarga. Seytnazarov M

Xotin-qizlarning sud organlari faoliyatidagi ishtiroki 
Sud hokimiyatiga oid holatdagi muammo ikki xil sharoit bilan
izohlanadi. Birinchidan, rivojlangan davlatlarda sudyalar va huquqni muhofaza 
qilish organlarining xodimlari eng ko‘p haq to‘lanadigan xizmatchilar jumlasidan 
joy olgan, shuning uchun bu sohada erkaklar bilan xotin-qizlar o‘rtasida ish joyi 
uchun raqobat kuchli. Ikkinchidan, qator davlatlarda (Isroil va musulmon 
davlatlarida) dinga asoslangan sudlar amal qiladi, ularda xotin-qizlarga odil
sudlovni amalga oshirishi uchun imkoniyat berilmaydi. 
O‘zbekistonda xotin-qizlarning sud hokimiyati organlaridagi vakilligi ancha 
yuqori.
Masalan, Konstitutsiyaviy sudda — 20 foiz, O‘zbekiston Resupublikasi Oliy 
sudida — 14,6 foiz, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Oliy sudida, viloyat va 
Toshkent shahar sudlarida — 20,4 foiz, Oliy xo‘jalik sudida — 15,8 foiz va 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyat xo‘jalik sudlarida — 22,6 foiz xotin-qiz 
ishlaydi. 
Sudya, advokat, prokuror, maslahatchi yurist va umuman yurist bo‘lib ishlash 
uchun maxsus ta’lim olish kerak. SHu nuqtai nazardan huquqni shartli ravishda 
genderga nisbatan neytral mutaxassisliklar jumlasiga kiritish mumkin. Bu esa 
yuridik oliy o‘quv yurtlari va fakultetlariga kirayotgan yigit va qizlar sonining 
taxminan bir xil demakdir. Muammolar esa ishga kirish paytida vujudga keladi, 
chunki ko‘pchilik hollarda ishga kirish uchun mehnat staji kerak bo‘ladi, bundan 
tashqari qizlarning ona bo‘lish ehtimoli sababli ularga ishonarli xodim sifatida 
qaralmaydi. Bunga o‘xshash holatlar rivojlangan xorijiy davlatlarda ham ko‘p 
kuzatiladi. 
Xotin-qizlarning sud va huquqni muhofaza qilish tizimidagi vakilliklari
darajasini oshirish ko‘p jihatdan O‘zbekiston Respublikasining «Sudlar
to‘g‘risida», 
«Prokuratura 
to‘g‘risida»gi 
qonunlarida 
xotin-qizlarning 
kamsitilishiga yo‘l qo‘ymaslikka qaratilgan sudya va prokurorlarni tanlash va 

---

40 
tayinlash prinsiplarini mustahkamlashga, shuningdek xotin-qizlar uchun bu 
organlarda maxsus kvotaning ajratilishiga bog‘liq.